Najważniejsze w poniższym artykule: Ból pleców w ciąży jest spowodowany zmianą sylwetki, powiększającymi się piersiami i brzuchem oraz rozluźnieniem więzadeł macicy. Ból pleców we wczesnej ciąży pojawia się w okolicy lędźwiowej. U części kobiet jest pierwszym zwiastunem tego, że doszło do zapłodnienia. Przyszłe mamy najczęściej skarżą się na ból odcinka lędźwiowego i piersiowego kręgosłupa. Do wystąpienia bólu w okolicy lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa predysponują takie czynniki, jak nadwaga i otyłość ciężarnych. Połowa ankietowanych ciężarnych z dolegliwościami bólowymi okolicy lędźwiowo-krzyżowej przyznaje, że całkowicie zrezygnowała z ćwiczeń i wysiłku fizycznego. Tymczasem aktywność fizyczna kobiet przed ciążą oraz w czasie jej trwania wpływaja na zmniejszenie się dolegliwości bólowych. Ból pleców w ciąży powinien być skonsultowany z lekarzem i fizjoterapeutą. Zbagatelizowanie dolegliwości powoduje ich nasilenie i utrwalenie. Do domowych sposobów na ból pleców zalicza się ćwiczenia rozluźniające, masaż, ciepłą kąpiel lub ciepłe okłady. Wszelkie środki farmakologiczne łagodzące ból powinny być przyjmowane wyłącznie po wcześniejszej konsultacji z lekarzem. Ból pleców w ciąży Ból pleców w ciąży jest jedną z najczęściej zgłaszanych dolegliwości. Jego przyczyn może być kilka. Po zapłodnieniu w organizmie kobiety zachodzą intensywne zmiany, które dotyczą nie tylko gospodarki hormonalnej, ale także wyglądu ciała i sylwetki. Około 20. tygodnia brzuszek zaczyna rosnąć, co jest przyczyną rozciągnięcia i osłabienia mięśni prostych brzucha. Tracą one swoją funkcję stabilizującą, dlatego zadanie utrzymania wyprostowanej postawy i ciężar ciała należy wyłącznie do mięśni przykręgosłupowych i mięśni grzbietu, które są stale napięte, co z czasem powoduje ich przeciążenie i w konsekwencji ból pleców w czasie ciąży. Ponadto coraz większa macica uciska na nerwy, co także skutkuje bólem. Wraz z powiększającymi się brzuchem i piersiami zmienia się środek ciężkości ciała i sylwetka ciężarnej – ramiona są zgarbione i pochylone do przodu, a miednica wypchnięta, co ułatwia utrzymanie równowagi i poruszanie się. Z tego powodu dolegliwości bólowe nasilają się podczas długotrwałego stania. Ból pleców w ciąży pojawia się także podczas chodzenia. Za przeciążenie kręgosłupa i stawów międzykręgowych odpowiada także przyrost masy ciała o kilka lub nawet kilkanaście kilogramów w krótkim czasie. Do wystąpienia bólu w okolicy lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa predysponują nadwaga oraz otyłość ciężarnych, a także brak aktywności fizycznej zarówno przed ciążą, jak i w trakcie jej trwania. – mówi Anna Wawrocka, trener, fizjoterapeuta i dietetyk pracujący w sieci klubów sportowych dla kobiet – Średnio połowa ciężarnych skarżących się na ból w okolicy lędźwiowo-krzyżowej nie uprawiała sportu ani nie podejmowała żadnej innej aktywności fizycznej przed zajściem w ciążę. Czynniki, które predysponują do pojawienia się bólu pleców w czasie ciąży to: wady postawy, dolegliwości ze strony kręgosłupa występujące już przed ciążą, ciąża mnoga, nadwaga i za duży przyrost masy ciała w ciąży, brak aktywności fizycznej w ciąży i przed zajściem w nią, nieprawidłowa pozycja podczas snu. Dolegliwości mogą mieć różny charakter i nasilenie. Niekiedy pojawiają się tylko po długotrwałym staniu i chodzeniu lub po przyjęciu niektórych pozycji. Z każdym tygodniem ciąży będą się nasilać, co może przekształcić się w ciągły ból pleców w ciąży, utrudniający codzienne funkcjonowanie i aktywność przyszłej mamy. Ból pleców we wczesnej ciąży Ból pleców na początku ciąży nie jest niczym niezwykłym, a jego przyczyną są gwałtowne zmiany hormonalne, które zachodzą kilka tygodni po zapłodnieniu. Organizm zaczyna przygotowywać się do ciąży i porodu, czego efektem jest rozluźnianie się więzadeł macicy. Z tego powodu dolegliwości bólowe mogą obejmować też uda i pachwiny. Część ciężarnych twierdzi, że ból pleców we wczesnej ciąży był jej pierwszym objawem. Ból kręgosłupa na początku ciąży dotyczy przede wszystkim odcinka lędźwiowego. Podobny rodzaj bólu pojawia się u części kobiet przed miesiączką. Jest to stan fizjologiczny, który nie powinien powodować niepokoju. Ból w różnych częściach pleców Ból kręgosłupa w ciąży może pojawić się w każdym jego odcinku. Lokalizacja zależy od dokładnej przyczyny, która spowodowała jego przeciążenie. Często zdarza się tak, że przyszłą mamę raz bolą plecy na dole, a innego dnia na górze. Dolegliwości mogą mieć różne natężenie i charakter, które także ulegają zmianie. Ból w dole pleców w ciąży W zespołach bólowych dotyczących dolnej partii pleców ogromną rolę odgrywa pośladek. Z nieaktywnym lub osłabionym mięśniem pośladkowym średnim (szczególnie u kobiet w ciąży) ból pleców pojawia się 8 razy częściej niż w przypadkach, gdy mięsień pośladkowy średni jest aktywny i jest wystarczająco silny. Jednym z najsilniejszych i głównych stabilizatorów w obrębie miednicy jest mięsień pośladkowy wielki, który również jest najsilniejszym prostownikiem biodra. Mięsień pośladkowy średni jest najsilniejszym odwodzicielem stawu biodrowego, a najważniejszym jego zadaniem jest stabilizacja miednicy w podporze na jednej kończynie (np. podczas płynnego chodu). – przypomina Anna Wawrocka z sieci klubów sportowych dla kobiet – Za ból okolicy pośladka zazwyczaj odpowiadają nadmiernie napięty mięsień pośladkowy wielki, średni i mały oraz mięsień gruszkowaty. Natomiast ból okolicy lędźwiowo-krzyżowej to sprawka mięśnia pośladkowego wielkiego i średniego, dodatkowo czworobocznego lędźwi, prostego brzucha, mięśnia wielodzielnego (który ciągnie się od kości krzyżowej aż do podstawy czaszki) oraz mięśnia płaszczkowatego (spięte łydki, skurcze łydek). Ból krzyża i lędźwi w ciąży Z powodu wspomnianej wcześniej zmiany sylwetki, ale też ze względu na nieaktywne lub osłabione mięśnie pośladka większość kobiet w ciąży skarży się na ból pleców na dole, czyli w części lędźwiowej i krzyżowej kręgosłupa (według różnych badań odsetek wynosi 40-50% wszystkich ciężarnych). Są to odcinki najbardziej narażone na wszelkiego rodzaju obciążenia. Ponadto z każdym tygodniem ciąży i pochylaniem się miednicy do przodu, odcinek lędźwiowy staje się coraz bardziej wklęsły, co zmienia położenie kręgów, może powodować drażnienie nerwów, a także stałe napięcie i przykurcze mięśni. Ból lędźwi w ciąży narasta podczas stania i chodzenia. Ból między łopatkami Ból między łopatkami w ciąży jest spowodowany powiększającymi się piersiami, które wymuszają pochylenie ramion do tyłu i lekkie zgarbienie. Efektem jest niefizjologiczna postawa i stałe napięcie mięśni w odcinku piersiowym. Co ciekawe, do pojawienia się dolegliwości przyczynia się źle dobrany stanik. Ból pleców u góry nasila się zwłaszcza w pozycji siedzącej, szczególnie, kiedy przyszła mama jest aktywna zawodowo i pracuje w pozycji siedzącej przy komputerze. Warto mieć na uwadze, że ból kręgosłupa w ciąży w odcinku lędźwiowym i krzyżowym, któremu towarzyszy pobolewanie w dole brzucha i problemy podczas oddawania moczu (parcie na pęcherz, pieczenie, częste oddawanie moczu) może oznaczać infekcję układu moczowego. W tej sytuacji trzeba zgłosić się do lekarza i wykonać badanie ogólne moczu. Sposoby na ból pleców w ciąży W sumie około 82% kobiet w Polsce skarży się na ból pleców. Jak sobie radzić z tą uciążliwą dolegliwością? W większości przypadków jej przyczyną jest przeciążenie kręgosłupa, dlatego, kiedy się pojawi w pierwszej kolejności warto wypróbować domowe sposoby. W pierwszej kolejności należy przyjąć pozycję, która złagodzi ból pleców. Każdej kobiecie pomaga inna, w zależności od tego, który odcinek kręgosłupa jest przeciążony. Jeżeli to nie pomaga, inne sposoby na ból krzyża, lędźwi, łopatek i szyi to: ciepła kąpiel – woda powoduje rozluźnienie mięśni, dzięki czemu znika ból, termofor w ciąży na ból pleców – ciepło także zmniejsza napięcie w mięśniach a ponadto zwiększa przepływ krwi, co szybciej regeneruje uszkodzone tkanki, delikatny, rozluźniający masaż na ból pleców – pozwala rozciągać tkanki, działając relaksacyjnie, również wpływając na wydzielanie się endorfin, które uśmierzają ból, żel i plastry na ból pleców w ciąży – należy upewnić się, że są one przeznaczone do stosowania przez kobiety spodziewające się dziecka. Jak jeszcze możemy radzić sobie z bólem kręgosłupa? Sposobów jest kilka: Akupunktura oraz akupresura – poprzez akupunkturę zmniejszamy percepcję bólu, akupresurą zaś niwelujemy punkty spustowe, które są źródłem promieniującego bólu. Pozycje ciała oraz aktywność fizyczna – przyjmowanie pozycji ciała zbliżonych do prawidłowej postawy ciała, unikanie długiego stania, spanie w odpowiedniej pozycji, dodatkowo aktywność fizyczna (wg. zaleceń lekarza) oraz aktywizacja i wzmacnianie osłabionych struktur. Fizykoterapia, Fizjoterapia oraz Kinezyterapia – zarówno, jako profilaktyka oraz jako leczenie zespołów bólowych. Jednym z najlepszych sposobów na ból pleców w ciąży jest aktywność fizyczna. Przyszła mama powinna codziennie przez 20 minut (w zależności od samopoczucia) wykonywać proste ćwiczenia rozluźniające kręgosłup, a także pamiętać o relaksacji. Dobrym rozwiązaniem (o ile lekarz nie widzi przeciwskazań) jest także regularne uczęszczanie na basen. Nie wolno przy tym wszystkim zapominać o codziennej umiarkowanej aktywności, do której zaliczają się spacery. Szczególnie ważna jest także profilaktyka bólu kręgosłupa w ciąży: noszenie wygodnego obuwia na płaskiej podeszwie, kontrolowanie masy ciała, zaprzestanie noszenia ciężkich przedmiotów lub nierównomiernego rozkładania ciężaru na jednym z ramion, odpowiednia pozycja podczas snu: na lewym boku z poduszką między kolanami, odpoczynek, ćwiczenia odciążające kręgosłup. Ćwiczenia na plecy w ciąży Ćwiczenia na kręgosłup dla ciężarnych przyszła mama może wykonywać samodzielnie w domu, po wcześniejszej konsultacji i krótkim przeszkoleniu przez fizjoterapeutę: Aby rozluźnić mięśnie kręgosłupa będziesz potrzebować krzesła z oparciem lub blatu biurka. Stań w lekkim rozkroku oddalając się na odległość wyciągniętych rąk od krzesła. Następnie pochyl się w przód, tak aby dotknąć rękami oparcia krzesła. Pozwól głowie luźno opaść między ramiona. W tej pozycji wytrzymaj kilka sekund i delikatnie się wyprostuj. Ćwiczenie powtórz 3 razy. Uklęknij podpierając się rękoma (klęk podparty). Ręce powinny być rozstawione na szerokość barków, zaś kolana znajdować się pod biodrami. Następnie zacznij stopniowo wypychać grzbiet w górę, a potem stopniowo maksymalnie go obniżyć. Gdy zaokrąglasz plecy do góry robiąc tzw. koci grzbiet, głowa powinna luźno zwisać w dół. Gdy kierujesz brzuch w stronę podłoża, delikatnie podnieś głowę. Usiądź w rozkroku. Zegnij w kolanie jedną nogę, a następnie zrób skłon do wyprostowanej nogi spinając mięśnie boczne brzucha. Powtórz ćwiczenie 8 razy, a następnie wykonaj je na drugą stronę. Stań prosto ze stopami ustawionymi prostopadle rozsuniętymi na szerokość bioder. Połóż dłonie na biodrach. Stojąc na prawej stopie lewą ułóż wysoko na wewnętrznym udzie. Sprawdź, czy biodra nie zmieniły swojego położenia i czy są równo na tym samym poziomie. Wytrzymaj w tej pozycji kilkanaście sekund i zmień nogę. Ćwiczenie wykonuj w pobliżu ściany lub innego punktu podparcia. Początkowo możesz mieć w nim problem z utrzymaniem równowagi. Skręty uelastyczniają i wzmacniają kręgosłup. Uśmierzają bóle pleców w ciąży, jak również pomagają w przypadku bólu ramion i szyi. Usiądź w rozkroku prostując plecy. Zegnij prawą nogę tak, by dotknąć stopą górnej partii lewego uda. Wyprostuj prawą rękę i połóż ją za sobą, za prawym udem. Spójrz za siebie. Wytrzymaj w pozycji kilkanaście sekund. Następnie powtórz ćwiczenie na drugą stronę. Ćwiczenie to zaangażuje mięśnie kulszowo-goleniowe i mięśnie pośladkowe wielkie. Połóż się na plecach i zegnij nogi rozstawiając je na szerokość bioder. Ramiona ułóż wzdłuż tułowia dotykając wewnętrzną częścią dłoni podłogi. Biorąc wdech podnieś miednicę nad podłogę. Utrzymaj ją chwilę w górze. Na wydechu opuść miednicę zatrzymując się tuż nad ćwiczenie 10 razy. To ćwiczenie powinny wykonywać panie cierpiące z powodu bólu w górze pleców i bólu między łopatkami. Jest wskazane również w przypadku osób, które dużo czasu spędzają w pozycji siedzącej. Stań w rozkroku ustawiając stopy w jednej linii. Prawą nogę zegnij w kolanie, lewą nogę pozostaw wyprostowaną. Staraj się, by biodra nie zmieniły swojej pozycji i były ustawione na wprost. Następnie oprzyj prawy łokieć na prawym udzie, a lewą rękę unieś w górę otwierając klatkę piersiową. Ból kręgosłupa w ciąży: kiedy do lekarza? Do lekarza należy udać się, kiedy ból pleców jest bardzo dokuczliwy, a domowe sposoby nie łagodzą dolegliwości. Specjalista pomoże dobrać odpowiedni sposób leczenia, dostosowany do tygodnia ciąży. Możliwe jest także wystawienie skierowania na zabiegi fizjoterapeutyczne i fizykoterapeutyczne. Niekiedy zdarza się tzw. niebezpieczny ból pleców w ciąży, który zwiastuje nieprawidłowości w rozwoju płodu i ciąży. Do lekarza należy zgłosić się, kiedy jednocześnie pojawi się: ból pleców i plamienie w ciąży, biegunka i ból pleców w ciąży, gorączka i ból pleców w ciąży, ból pleców i skurcze, ból kręgosłupa, wymioty i nudności. Ból kręgosłupa w ciąży a poród Ból kręgosłupa przy porodzie jest związany z uciskiem przechodzącego przez kanał rodny dziecka na tkanki i nerwy. Ponadto parcie powoduje napinanie się więzadeł macicy, co również skutkuje nieprzyjemnymi dolegliwościami. Jaki poród przy silnym bólu pleców jest wskazany? Przede wszystkim warto przybrać wygodną pozycję, np. na czworakach. Ważne jest także prawidłowe oddychanie – długi i głęboki wdech podczas skurczu. Jeżeli jest taka możliwość, ciężarna może wziąć ciepłą kąpiel lub poprosić o masaż pleców. Ból pleców w ciąży: pytania i odpowiedzi Kiedy ból pleców w ciąży jest niebezpieczny? Ból pleców w ciąży jest niebezpieczny, kiedy towarzyszą mu: silny ból brzucha, biegunka, wymioty, gorączka oraz plamienie lub krwawienie z dróg rodnych. Jaka maść na ból pleców w ciąży? Maść na ból pleców w ciąży powinna zostać przepisana przez lekarza, ponieważ nie każdy środek dostępny przez recepty może być stosowany przez ciężarną. Jak złagodzić ból kręgosłupa w ciąży? Ból kręgosłupa w ciąży można złagodzić poprzez: ciepłą kąpiel, delikatny masaż, ćwiczenia rozluźniające, ciepłe okłady, przyjęcie odpowiedniej pozycji. Źródła: Boch-Kmieciak J., Cieślik K., Waszak M., Zmiany cech somatycznych i krzywizn kręgosłupa u ciężarnych. Fizjoterapia Polska, 2012, 12 (1), 29-38. Fuerst N., Adamczewska K., Znaczenie aktywności fizycznej i zalecane formy ćwiczeń ruchowych u kobiet w ciąży., Kultura Fizyczna, 2017, t. XVI nr 3, 139-151. Chitryniewicz J., Kulis A., Wpływ aktywności ruchowej i zabiegów masażu na dolegliwości bólowe kręgosłupa lędźwiowego u kobiet w ciąży. Ginekologia Praktyczna, 2010; 18 (2): 17-22. Majchrzycki M. i wsp., Dolegliwości bólowe dolnego odcinka kręgosłupa u kobiet w ciąży., Ginekologia Polska, 2010, 81, 851-855. Katonis P. i wsp., Pregnancy-related low back pain, Hippokratia. 2011 Jul-Sep; 15(3): 205–210.