Piątek 18 sierpnia był nad Bałtykiem kolejnym pogodnym dniem. Na termometrach było ok. 30 st. C, a plażowicze bardzo chętnie szukali ochłody nad wodą. W jednej chwili musieli jednak z niej uciekać. Od strony morza na plażę na Półwyspie Helskim błyskawicznie zaczęła nasuwać się gęsta mgła. Widoczność spadła do zaledwie
Tysiące jeleni, saren, łosi. I te budzące największy respekt - niedźwiedzie i wilki. Internet regularnie podpowiada, że czają się na turystów w Bieszczadach na każdym kroku. O spotkanie z nimi nie jest tu jednak wcale tak łatwo. A słynny leśniczy Kazimierz Nóżka tłumaczy, jak uniknąć niebezpieczeństwa.
Wędrówkę można również rozpocząć w Wołosatem i stamtąd przez Rozsypaniec, widokowy Halicz, Krzemień i Bukowe Berdo dotrzeć do Pszczelin Widełek. Opis tego właśnie szlaku, polecanego przez nas ze względu na widoki roztaczające się w tym kierunku wędrówki, znajdziecie TUTAJ. zobacz propozycję szlaku na mapie.
Bieszczady w ciągu ostatnich lat stały się miejscem niemal kultowym. „A może by tak rzucić to wszystko i wyjechać w Bieszczady?” – kto z nas nie zna tego powiedzenia? No, właśnie. Ale jeśli naprawdę mamy udać się w Bieszczady, to podczas której pory roku? W tym artykule postaramy się przedstawić uroki Bieszczad jesienią, zimą, wiosną i latem. Bieszczady jesienią, czyli złota polska jesień w górach Bieszczady jesienią prezentują się zupełnie inaczej niż w każdą inną porę roku. Złota jesień w Bieszczadach to świetna odskocznia od smutnej miejskiej pluchy. Gdy po Bieszczadach błądzi jesień, warto urwać się przynajmniej na weekend z zatłoczonego miasta. Ale co wybrać w Bieszczadach jesienią? Bardzo popularnym miejscem jest Wetlina. Dlaczego? Ano dlatego, że z tej wsi jest niedaleko na większość bieszczadzkich szlaków. Dla tych, którzy preferują nieco większe miejscowości, dobrym wyborem może okazać się wieś uzdrowiskowa Cisna. Znajduje się w niej ok. 30 ośrodków wypoczynkowych, więc jest w czym wybierać. Miłośnicy spokoju i azylu od codzienności zapewne znajdą to, czego pragną w osadzie Muczne, ok. dwustuosobowej wsi Drewnik lub dawnym mieście o nazwie Lutowiska. Bieszczady zimą, czyli azyl i biel Podobno, jeśli ktoś był w Bieszczadach zimą, to będzie tam wracał co roku. Podczas mroźnych miesięcy te magiczne góry są najbardziej odludne i tajemnicze. Pragniesz zimą odciąć się od świata? Bieszczady to świetne miejsce do realizacji tego planu. Lista miejscowości, które warto odwiedzić, jest długa. Bieszczady znane są z wielu niedużych ośrodków turystycznych. Oto kilka przykładowych adresów, które warto odwiedzić: znajdująca się obok Wetliny – Kalnica, kameralna wieś – Zatwarnica czy wspominane już Muczne. Do podróży w Bieszczady zimą warto się odpowiednio przygotować. Podstawą będą buty górskie oraz raki, które mogą okazać się zbawieniem na zaśnieżonych szlakach. Oczywistością będzie napomknięcie o odpowiedniej odzieży wierzchniej, ciepła kurtka i spodnie oraz bielizna termiczna to podstawa. Góry zimą są piękne, ale wymagają od nas więcej. Bieszczady wiosną, czyli wszystko budzi się do życia Wiosną, szczególnie wczesną, gdy wszystko budzi się do życia, w Bieszczadach nie ma jeszcze wielu turystów. Bieszczady wiosną to niepowtarzalna gratka dla obserwatorów przyrody oraz tych, którzy uwielbiają robić zdjęcia pięknym krajobrazom. Dużym plusem są również ceny, które podczas tej pory roku wędrują w dół. Szczególnie polecane przez turystów w okresie wiosennym są miejscowości takie jak, Smolnik nad Sanem z urokliwą cerkwią, szczyt górski Dwernik Kamień czy kultowa już Chatka Puchatka, czyli schronisko, z którego możemy podziwiać wspaniałe widoki. Chatka Puchatka to też wiele historii związanych z powojennymi dziejami Bieszczad. Bieszczady latem, czyli szczyt sezonu i Solina Lato to oczywiście najpopularniejsza pora na wypoczynek w Bieszczadach. Kultowym letnim miejscem Bieszczad jest Jezioro Solińskie. Można tu oddać się plażowaniu lub żegludze, to także świetne miejsce dla miłośników łowienia ryb. Dużą popularnością podczas wakacji cieszy się kurort Polańczyk bogaty w atrakcje turystyczne i noclegi, można znaleźć tu sanatoria, kempingi czy przystanie wodne. Lato to także dobry czas na zdobywanie szczytów. Miłośnicy górskich wędrówek nie mogą przepuścić okazji wejścia na najwyższy szczyt Bieszczad, czyli Tarnicę, której wysokość jest równa 1346 m Wędrówkę na szczyt poleca się zacząć w chętnie odwiedzanych przez turystów Ustrzykach Górnych. Na Tarnicy można podziwiać siedmiometrowy krzyż, który upamiętnia wizytę Karola Wojtyły z 1953 roku. Podziel się Ogólna ocena artykułu Oceń artykuł Dziękujemy za ocenę artykułu Błąd - akcja została wstrzymana Polecane firmy Przeczytaj także
utrzymać w mocy - przetłumacz na angielski za pomocą słownika polsko-angielskiego - Cambridge Dictionary
Chcesz pojechać pierwszy raz w Bieszczady? Zastanawiasz się jak przygotować się do wyjścia z góry? Gdzie spać? Gdzie wejść, aby zobaczyć najpiękniejsze widoki? Podpowiemy Ci najlepsze miejsca i atrakcje, które trzeba zobaczyć. Masz wrażenie, że wszyscy oprócz Ciebie byli już w Bieszczadach? Nieprawda. W Bieszczady co roku przyjeżdża ponad pół miliona turystów, z czego połowa w wakacje, i często są to osoby, które tu wracają. To niewiele jak na 38-milionowy kraj. Wciąż dostajemy wiadomości od turystów, którzy pytają, gdzie na pierwszy raz wybrać się w Bieszczady. Zastanawiają się co warto zobaczyć i gdzie pojechać oraz pytają, jakie są atrakcje w Bieszczadach. Doskonale to rozumiemy, bo kiedyś sami tych informacji szukaliśmy. My też kiedyś pierwszy raz jechaliśmy w Bieszczady. I też zadawaliśmy sobie sobie te same pytania, co wszyscy: gdzie będziemy spać? gdzie będziemy jeść? od jakich szlaków najlepiej zacząć? jak przygotować się do wyjścia w góry? ile to wszystko będzie kosztować? A ponieważ nie mogliśmy znaleźć odpowiedzi na te pytania w większości przewodników, więc postanowiliśmy napisać własny. Opisaliśmy w nim wszystkie trasy, które sami zrobiliśmy i miejsca, które nas urzekły, dokładnie w takiej kolejności od jakiej warto zacząć odkrywanie Bieszczadów. W przewodniku „Ruszaj w Bieszczady” pokazaliśmy nie tylko górskie szlaki. To też wycieczki: samochodowe i rowerowa, spacery po kładkach i po dolinach, oglądanie nocnego nieba. Jeśli jedziesz w Bieszczady pierwszy raz, ten przewodnik pozwoli Ci się dobrze przygotować. A na początek polecamy Ci te atrakcje. 1. Tarnica - szlak, od którego zaczniesz Wiadomo, że jadąc pierwszy raz w Bieszczady, chce się wejść na Tarnicę, bo to najwyższy szczyt polskich Bieszczad i jeden z 28 szczytów Korony Gór Polski. Tarnica ma zaledwie 1346 a więc jest w zasięgu kroku przeciętnego turysty. Najszybsze wejście na tę górę wiedzie z Wołosatego - stąd dostaniesz się na szczyt nawet w 1,5 godziny. To wejście jest jednak oblegane przez największą liczbę turystów. Nieco mniej osób wchodzi na Tarnicę z Ustrzyk Górnych lub z Widełek, ale według nas najciekawsza trasa wiedzie z Mucznego przez Bukowe Berdo. Najlepiej dojedź do Mucznego samochodem i wróć ze szlaku tą samą drogą. Busy do Mucznego kursują niestety bardzo rzadko. 2. Wdrap się na Połoninę Wetlińską Numer jeden to Tarnica a numer dwa to Połonina Wetlińska. To żelazny zestaw na start aby poczuć, że naprawdę byłeś w Bieszczadach. Nie ukrywam, że wejście na nią trochę Cię zmęczy, ale odpoczniesz po drodze w wiatach z ławkami. Na szczycie czekają na Ciebie fantastyczne widoki, które wynagrodzą trud. Gdy pierwszy raz zobaczysz ten krajobraz, będziesz zachwycony. Jest nieporównywalny do niczego, co wcześniej widziałeś. Zaplanuj sobie trochę czasu na górze z kawą z termosu i dobrą książką. Całodzienna wycieczka zajmie Ci jakieś 6 godzin. Gdy wejdziesz na szczyt od Brzegów Górnych i będziesz schodzić na Przełęczy Orłowicza, zobaczysz, jak u Twoich stóp wspaniale prezentuje się Wetlina. 3. Zobacz Bieszczady z dołu - wybierz się na spacer do Dźwiniacza Górnego Dźwiniacz Górny to nazwa wsi, która już nie istnieje. Zostały po niej przydrożne drzewa oraz resztki grobów na cmentarzu. Ale właśnie w to miejsce wyznaczono ścieżkę wiodącą przez wspaniałą dolinę. Wie o niej mało osób - nawet Ci, którzy już nie pierwszy raz byli w Bieszczadach. Po jednej stronie zobaczysz z dołu polskie Bieszczady, a po drugiej - Bieszczady po stronie ukraińskiej. Trasa zaczyna się w Tarnawie Niżnej, tuż za hotelikiem i w obie strony ma jakieś 7 km. Mam nadzieję, że gdy się na nią wybierzesz, to nie pójdziesz tylko tam i z powrotem. Ale zatrzymasz się przy tablicach informacyjnych na starym cmentarzu, usiądziesz w wiacie na krótki piknik i poświęcisz chwilę, żeby popatrzeć na rzekę. Ponieważ to mało znany szlak w Bieszczadach, jest szansa, że pokonasz go samotnie. [product id="8, 82"] 4. Poznaj Bieszczadzkie miejscowości przemierzając obwodnicę Dobrym pomysłem na poznanie terenu Bieszczadów jest rajd obwodnicą bieszczadzką, którą wybudowano w latach 60. XX w., a która połączyła całe Bieszczady. Po drodze miniesz kilka punktów widokowych i zobaczysz wspaniałe krajobrazy. Szczególnie polecam Ci okolice Jeziora Solińskiego - nawet z drogi roztaczają się na nie świetne panoramy. Zrób sobie wycieczkę do tamy nad Soliną. Historię jej powstania opisaliśmy w naszym przewodniku. Podpowiadamy też, gdzie szukać informacji, gdybyś chciał zwiedzić ją w środku. Powstanie zapory w Solinie i sztucznego jeziora to wydarzenia, które na zawsze zmieniły Bieszczady. Warto dowiedzieć się o nich więcej. 5. Wybierz się do rezerwatu Sine Wiry - to idealny szlak dla początkujących W Bieszczadach oprócz parku narodowego i dwóch parków krajobrazowych, jest też kilka rezerwatów. Polecamy Ci szczególnie rezerwat Sine Wiry, gdzie na imponujących progach skalnych rozpryskują się wody rzeki Wetliny. Wiedzie tu wygodna szutrowa droga - auto zostawisz na parkingu przy głównej ulicy. Cisza, spokój, szemrzące fale to jest to, czego turyście najbardziej potrzeba. A spacer do Sinych Wirów będzie świetną opcję, gdy zabraknie sił na chodzenie po górach. Akurat na koniec pobytu. Posłuchaj i poczuj się znów jak w Bieszczadach! Dotarłeś do końca listy. To teraz zrób sobie kawę, usiądź w fotelu i posłuchaj audycji „Nie śpij, zwiedzaj z Radiem Gdańsk" gdzie u naszej ulubionej Pani Redaktor - Beaty Szewczyk, razem z Darkiem "Łosiem" Podberskim opowiadaliśmy o Bieszczadach. Tylko uważaj, bo Darek to bieszczadnik z zamiłowania i niezły gawędziarz. Ta audycja grozi stanem "Ja chcę w Bieszczady!" :) Co jeszcze warto zobaczyć w Bieszczadach? To tylko pięć propozycji, które sami wybralibyśmy na start w Bieszczadach. Lecz możliwości oczywiście jest więcej. W przewodniku „Ruszaj w Bieszczady” ułożyliśmy dla Ciebie aż 14 jednodniowych wycieczek, które idealnie nadają się dla kogoś, kto pierwszy raz jedzie w Bieszczady. Jest duża różnica pomiędzy zrobieniem czegoś pierwszy raz, z zrobieniem tego samego po raz kolejny. Jeśli pierwszy raz jedziesz w Bieszczady - ciesz się tą chwilą. Bo przeżyjesz ją też tylko raz. Te zachwyty, emocje, wrażenia. Zapachy, dźwięki, widoki. Bieszczady na każdego rzucają swój urok. Potem chce się tu już tylko wracać. Zrób to z naszym przewodnikiem! Ten przewodnik czyta się jak dobrą książkę, bo do każdej wycieczki dopisaliśmy kawałek historii Bieszczadów, regionalne ciekawostki, mapy, linki, adresy i informacje praktyczne. Zabierz go ze sobą w drogę, a zdobędziesz prawdziwego przyjaciela, który poprowadzi Cię za rękę i pokaże najciekawsze miejsca w Bieszczadach. DARMOWY ROZDZIAŁ DLA CEBIE [product id="2, 66"] Z tą książką poczujesz się pewnie w górach. W każdym z 14 rozdziałów książki znajdziesz: PLAN wycieczki na 1 dzień - sprawdzony i zweryfikowany przez nas MAPĘ z trasą zwiedzania, szlaku, atrakcjami ZAPOWIEDŹ, która zachęci Cię do ruszenia w drogę PARKINGI, toalety, punkty widokowe i kierunek marszu PORADY i wskazówki jak zorganizować taką udaną wycieczkę ZDJĘCIA z bieszczadzkich szlaków
W Bieszczadach można wyróżnić kilka pasm, które różnią się wysokością i ukształtowaniem. Pierwsze tzw. Pasmo graniczne rozciąga się od Przełęczy Łupkowskiej po Przełęcz Użocha - las panuje tu wszedzie z drobnymi wyjatkami, którymi są polany powstałe na skutek wypasów. W tym paśmie znajduje się Wielka Rawka (1304m n.p.m).
9 wrz 11 11:38 Na wędrówkę po Bieszczadach, najdzikszych polskich górach, można wybrać się o dowolnej porze roku, najlepsza jednak wydaje się wczesna jesień. Wówczas jest największa szansa trafienia na słoneczne dni, a płonące czerwienią lasy bukowe i spłowiałe połoniny stanowią niezapomniany widok. Zima, mimo oczywistych utrudnień, także bywa wykorzystywana na wędrówki. Należy wtedy jednak bardzo wystrzegać się zabłądzenia. Lata, choć ciepłe, są na ogół deszczowe. Zarezerwuj najtańsze noclegi w Bieszczadach Zostań naszym Fanem na Facebook'u! 27 Zobacz galerię Onet 1/27 Bieszczadzka jesień, fot. Paweł Klimek Onet Bieszczadzka jesień, fot. Paweł Klimek 2/27 Kińczyk Bukowski - jeden z najpiękniejszych szczytów w Bieszczadach, fot. Paweł Klimek Onet Kińczyk Bukowski - jeden z najpiękniejszych szczytów w Bieszczadach, fot. Paweł Klimek 3/27 Skały na szczycie Dwernika-Kamienia w Bieszczadach, fot. Paweł Klimek Onet Skały na szczycie Dwernika-Kamienia w Bieszczadach, fot. Paweł Klimek 4/27 Widok na gniazdo Tarnicy, fot. Paweł Klimek Onet Widok na gniazdo Tarnicy, fot. Paweł Klimek 5/27 Bieszczadzka skorusa (jarzębina) na Połoninie Wetlińskiej, fot. Paweł Klimek Onet Bieszczadzka skorusa (jarzębina) na Połoninie Wetlińskiej, fot. Paweł Klimek 6/27 Bieszczadzka ciuchcia w dolinie Solinki, fot. Paweł Klimek Onet Bieszczadzka ciuchcia w dolinie Solinki, fot. Paweł Klimek 7/27 Pozostałości umocnień granicy polsko-ukraińskiej w Bieszczadach, fot. Paweł Klimek Onet Pozostałości umocnień granicy polsko-ukraińskiej w Bieszczadach, fot. Paweł Klimek 8/27 Babie lato w Bieszczadach, fot. Paweł Klimek Onet Babie lato w Bieszczadach, fot. Paweł Klimek 9/27 Granica polsko-ukraińskana połoninach w Bieszczadach, fot. Paweł Klimek Onet Granica polsko-ukraińskana połoninach w Bieszczadach, fot. Paweł Klimek 10/27 Pomnik poświęcony Jerzemy Harasymowiczowi pod Połoninę Wetlińską, fot. Paweł Klimek Onet Pomnik poświęcony Jerzemy Harasymowiczowi pod Połoninę Wetlińską, fot. Paweł Klimek 11/27 Jesienny poranek na Połoninie Caryńskiej , fot. Paweł Klimek Onet Jesienny poranek na Połoninie Caryńskiej , fot. Paweł Klimek 12/27 Piękne koryto Hoczewki w Bieszczadach, fot. Paweł Klimek Onet Piękne koryto Hoczewki w Bieszczadach, fot. Paweł Klimek 13/27 Oszronione drzewa pod Połoniną Caryńską, fot. Paweł Klimek Onet Oszronione drzewa pod Połoniną Caryńską, fot. Paweł Klimek 14/27 Wśród traw Połoniny Caryńskiej w Bieszczadach, fot. Paweł Klimek Onet Wśród traw Połoniny Caryńskiej w Bieszczadach, fot. Paweł Klimek 15/27 Szlak przez Połoninę Wetlińską, fot. Paweł Klimek Onet Szlak przez Połoninę Wetlińską, fot. Paweł Klimek 16/27 Hnatowe Berdo - jeden ze szczytów Połoniny Wetlińskiej widziany z Wetliny, fot. Paweł Klimek Onet Hnatowe Berdo - jeden ze szczytów Połoniny Wetlińskiej widziany z Wetliny, fot. Paweł Klimek 17/27 Jezioro Solińskie w Bieszczadach jest piękne także jesienią, fot. Paweł Klimek Onet Jezioro Solińskie w Bieszczadach jest piękne także jesienią, fot. Paweł Klimek 18/27 Węzeł szlaków pod Tarnicą - z tyłu skalisty grzbiet Krzemienia, fot. Paweł Klimek Onet Węzeł szlaków pod Tarnicą - z tyłu skalisty grzbiet Krzemienia, fot. Paweł Klimek 19/27 Tarnica widziana z Wołosatego, fot. Paweł Klimek Onet Tarnica widziana z Wołosatego, fot. Paweł Klimek 20/27 Wschodni kraniec Połoniny Caryńskiej w Bieszczadach, fot. Paweł Klimek Onet Wschodni kraniec Połoniny Caryńskiej w Bieszczadach, fot. Paweł Klimek 21/27 Głównym grzbietem Połoniny Caryńskiej, fot. Paweł Klimek Onet Głównym grzbietem Połoniny Caryńskiej, fot. Paweł Klimek 22/27 Opuszczona dolina Solinki w zachodniej części Bieszczad, fot. Paweł Klimek Onet Opuszczona dolina Solinki w zachodniej części Bieszczad, fot. Paweł Klimek 23/27 Stary krzyż na cmentarzu w Tworylnem w Bieszczadach, fot. Paweł Klimek Onet Stary krzyż na cmentarzu w Tworylnem w Bieszczadach, fot. Paweł Klimek 24/27 Grzbiet graniczny w Bieszczadach, fot. Paweł Klimek Onet Grzbiet graniczny w Bieszczadach, fot. Paweł Klimek 25/27 Smerek - jeden z najładniejszych szczytów w Bieszczadach, fot. Paweł Klimek Onet Smerek - jeden z najładniejszych szczytów w Bieszczadach, fot. Paweł Klimek 26/27 Tarnica w całej okazałości, fot. Paweł Klimek Onet Tarnica w całej okazałości, fot. Paweł Klimek 27/27 Zachód słońca nad Tarnicą, fot. Paweł Klimek Onet Zachód słońca nad Tarnicą, fot. Paweł Klimek Data utworzenia: 9 września 2011 11:38 To również Cię zainteresuje Masz ciekawy temat? Napisz do nas list! Chcesz, żebyśmy opisali Twoją historię albo zajęli się jakimś problemem? Masz ciekawy temat? Napisz do nas! Listy od czytelników już wielokrotnie nas zainspirowały, a na ich podstawie powstały liczne teksty. Wiele listów publikujemy w całości. Znajdziecie je tutaj.
WPHUB. 02.05.2023 09:05, aktualizacja 02.05.2023 09:32. W Bieszczadach się zaczęło. Jeśli zobaczysz, nie dotykaj. 6. Zaczęło się. Leśnicy z Ustrzyk Dolnych (woj. podkarpackie) pokazali, jak wygląda okres lęgowy u puszczyka zwyczajnego. Jednocześnie apelują do spacerowiczów: gdy napotykamy na swojej drodze małe puszczyki, nie
Mieszkasz w dzikiej dolinie Hulskiego w Bieszczadach. Jak to się stało, że postanowiłeś zamieszkać w lesie, w Polsce? Henri Schumacher: Po maturze mieszkałem rok w lesie w Niemczech. Miałem mieszkanie przy jednej z wsi, za którą był już tylko las, taki duży, chyba największy w Niemczech. Koczowałem w Nadrenii-Palatynacie nieopodal granicy z Francją. Żyłem tam w samotności, właściwie nie miałem żadnego kontaktu z ludźmi, tylko z drzewami: „rozmawiałem” z nimi, przytulałem się. Dużo też pracowałem nad sobą, był to rodzaj terapii: jeśli byłem smutny, to szedłem do lasu, płakałem, krzyczałem, zajmowałem się też swoimi lękami, które ujawniają się głównie w nocy. W ten sposób zaczynałem żyć z naturą, bo od niej dużo się uczyłem. Ona była dla mnie drogą duchową. Henri Schumacher przed swoim tipi. Fot. Dariusz Matusiak Z czego wynikało twoje postanowienie mieszkania w lesie? Czy już od dzieciństwa miałeś tak głęboki kontakt z przyrodą? To stało się, gdy miałem 17 lat. Wcześniej też interesowałem się przyrodą, ale głównie naukowo. Chciałem być biologiem i badać zwierzęta. Już wtedy miałem taką wizję: mieszkać gdzieś w lesie, w chacie i obserwować zwierzęta. I to spowodowało, że zamieszkałeś w lesie? Nie, myślę, że to była bardziej duchowa motywacja. Był taki okres, kiedy bardzo źle się czułem psychicznie, byłem dużo sam, w ogóle miałem niewielki kontakt z ludźmi. Wcześniej przeprowadzałem się kilkakrotnie w różne miejsca: pierwsze sześć lat życia mieszkałem w Hamburgu, później rok w okolicach Hamburga, później wyprowadziliśmy się do Nadrenii-Palatynatu. Dopiero kiedy miałem 18 lat, wyprowadziłem się do takiej małej miejscowości na skraju bardziej cywilizowanych terenów. To było dla mnie duchowe i terapeutyczne miejsce. Bardzo dużo nauczyłem się tam, co las może oznaczać. Uczyłem się też od lasu miłości i bycia miękkim. Przedtem miałem twardą drogę, taką ascetyczną, surową, często robiłem posty. Wiele osób uważa, że przyroda uczy surowości i bezwzględności. A jak to było z Tobą? Było raczej odwrotnie, mnie uczyła miękkości. Z czego ta miękkość wynikała? Z miłości. Sam czułem się bardzo bezpieczny w kontakcie z przyrodą. Mieszkałeś już wtedy w tipi? Nie, miałem mieszkanie, ale większość czasu spędzałem w lesie. Przez kilka dni nawet bez noża, butów. To była taka inicjacja, uczyłem się być bardziej miękki dla siebie. Pytałem się, dlaczego jestem taki twardy, uczyłem się pozytywnych uczuć wobec siebie i ludzi. Na przykład nienawiść, którą odczuwałem wobec innych osób zaczynała się transformować w pozytywne emocje wobec nich. Co sprawiło, że podjąłeś decyzję o przyjeździe do Polski? Po tym okresie „leśnym” zacząłem zajmować się stolarką, szukałem też kontaktu z ludźmi. Brałem np. udział w spotkaniach w pełnię księżyca, gdzie robiliśmy indiański sweat lodge [indiański „szałas potu”, służący jako prymitywna sauna oraz miejsce przeżywania duchowych wizji]. Wtedy usłyszałem po raz pierwszy o spotkaniach Rainbow Family, które były poświęcone rozwojowi wewnętrznemu, duchowości Ziemi i byłem tym bardzo zainteresowany. W 1990 r. pojechałem po raz pierwszy na Rainbow w Austrii. Było tam bardzo dużo ludzi z Polski, a wśród nich dziewczyna, w której się zakochałem. Postanowiłem wtedy pojechać do Polski na warsztaty bębniarskie do wioski ekologicznej w Dąbrówce. Stamtąd pojechałem do Warszawy na demonstrację przeciw budowie elektrowni jądrowej w Żarnowcu. Jeden z organizatorów demonstracji pamiętał mnie z Rainbow w Austrii i spytał, czy nie chciałbym przygotować następnego Rainbow w Polsce. Stwierdziłem, że czemu nie, mam czas. Spotkaliśmy się w październiku w Krakowie i później pojechaliśmy w Beskid Niski i szukaliśmy tam miejsca. Dla mnie to było coś wspaniałego – w Polsce spotkałem oryginalnych ludzi, którzy żyli z przyrodą, to był dla mnie całkiem inny świat. Później usłyszałem od kogoś, że w Bieszczadach jest jeszcze bardziej dziko, więc pojechaliśmy tam, najpierw do Wołosatego, później usłyszałem o Tworylnem. Gdy pierwszy raz poszedłem z Krywego na Tworylne i stałem na górze, mając przed sobą rozległą dolinę Tworylnego, to zakochałem się w tym miejscu. Spotkanie Rainbow odbyło się. Przyjechało na nie kilka tysięcy ludzi z całej Europy i gdy już wyjechali, zostałem tam w drewnianym domku jeszcze ponad miesiąc. Później wróciłem do Niemiec. Bieszczady. Fot. Andrzej Ginalski Wiele osób zarzuca ruchowi Rainbow Family, że wprowadza za dużo ludzi w dzikie miejsca. Jak ty to widzisz? Wtedy właśnie bałem się tego. Na początku zauważyłem, że powstaje hałas np. wytwarzany przez bębny, ale później zmieniało się to. Po dwóch tygodniach wytworzyła się harmonia między ludźmi a przyrodą. Osoby, którym to nie pasowało, po prostu wyjechały. Była bardzo pozytywna energia. Na drugim Rainbow w Polsce było już inaczej. Wtedy w Tworylnem było bardzo dobrze, po pół roku nie było już nawet śladu pobytu ludzi. Czy Rainbow sprawiło, że zostałeś w Polsce? Tak. Po Rainbow zostałem jeszcze trochę w Polsce, potem było drugie Rainbow w Beskidzie Niskim, którego nie organizowałem, ale przyjechałem na nie. Zostałem jeszcze jakiś czas w Polsce – pracowałem jako stolarz u znajomych w Bieszczadach. Do Niemiec wróciłem dopiero we wrześniu i zacząłem naukę ciesielską. Już wtedy szukałem miejsca do zamieszkania, miałem pomysł kupna ziemi w okolicach Tworylnego. W Polsce czułem się dużo bardziej akceptowany, bardziej odpowiadała mi polska mentalność, w Niemczech miałem problemy ze znalezieniem przyjaciół, znajomych. Czy w Niemczech nie dało się mieszkać w taki sposób, jak w Polsce? W Niemczech jest trochę przyrody, ale bardziej zagospodarowana. Kiedy byłem rok w lesie, zdecydowałem się, że chcę żyć zgodnie z przyrodą i miałem w związku z tym różne pomysły, chciałem stworzyć jakieś miejsce. Na początku chciałem mieszkać sam, później spotkałem Rainbow, które tworzy krąg ludzi. W Rainbow spodobało mi się dużo rzeczy, ale nie wszystkie. Dużo wędrowałem po Europie, ale czułem, że w Polsce jest moje miejsce. Z ludźmi też tak było, czułem się z nimi bardzo dobrze. Chcesz stworzyć w Bieszczadach ekologiczną wioskę. Jak powstał ten pomysł? Byłem w Rosji na Rainbow ze swoją dziewczyną i najpierw, podróżując autostopem przez Ukrainę i Rosję, oglądaliśmy różne miejsca, byliśmy też w Bieszczadach. Chciałem jej pokazać Tworylne, to było dla mnie bardzo ważne. Zacząłem szukać miejsca na taką wioskę, pytać ludzi i po tygodniu dowiedziałem się, że można kupić 30 hektarów ziemi na Hulskiem, pięć kilometrów od Tworylnego i to było właśnie to, czego szukałem. Poszedłem do właściciela tej ziemi, ustaliliśmy wszystko, ale cały proces wykupu trwał aż dwa lata. Stworzyliśmy fundację „Plemię Sanu” i przez nią kupiliśmy ziemię. Co jest dla ciebie najważniejsze w tym projekcie wioski? Chcę znaleźć ludzi, którzy będą chcieli razem ze mną uczyć się, jak żyć w zgodzie z przyrodą, nie ingerując w nią zanadto. Nie robić czegoś, co nie jest odwracalne, szukać swojego miejsca w przyrodzie, także duchowego. Myślę, że można się przyjaźnić z przyrodą, np. ze zwierzętami, mieć z nimi kontakt. Koło ścieżki do mojego tipi było legowisko sarny. Gdy przechodziłem, ona obudziła się i uciekła. Potem wołałem do niej, żeby wiedziała, kim jestem, a ona odpowiadała, podobnie jak konie. Wydaje mi się, że kontakt gatunków żyjących blisko siebie jest możliwy, czy to z drzewem, czy zwierzęciem. Dla mnie jest też ważne, czy człowiek się nie oszukuje. Jeśli ktoś chce się uczyć od przyrody, to musi się otwierać. Powinien mieć jak najmniej rzeczy, które rozpraszają uwagę. Ja chcę żyć bez prądu, silnika spalinowego, telefonu, używek. Jeśli chce się żyć z przyrodą, trzeba być w miarę czystym w środku. Mieszkasz w tipi – dlaczego? Myślę, że człowiek daleko odszedł od swojej prawdziwej drogi, od tego, czego naprawdę potrzebuje. Sądzę, że najważniejsze potrzeby człowieka nie są materialne, lecz duchowe. Poszukiwanie luksusu jest według mnie zastępstwem duchowości i miłości. Spotkałem wielu ludzi, którzy mieli dużo pieniędzy, ale nie byli szczęśliwi. Myślę, że to nie jest to, czego człowiek naprawdę szuka. A ty czujesz się szczęśliwy? Im mniej mam, tym bardziej czuję się szczęśliwy. Kiedy jestem w Hulskiem, czuję się szczęśliwy. Potok Hulskie w Bieszczadach. Fot. Krzysztof Mazurkiewicz Na razie wyjeżdżasz na zimę do Niemiec. Czy chciałbyś zamieszkać tu na stałe? Czy masz jakiś pomysł na utrzymanie się tu przez cały rok? Chcę jak najwięcej robić samemu, uprawiać ziemię, szyć ubrania, może hodować len, albo wymieniać się na wełnę. Nie wiem, czy będę miał zwierzęta. Pierwszą rzeczą, którą chcę robić, jest wypiek własnego chleba. Pragnę żyć samowystarczalnie, produkować jak najwięcej własnych wyrobów, prowadzić handel wymienny z okolicznymi mieszkańcami, a w ostateczności coś kupić czy sprzedać. Jakie masz doświadczenie współpracy z ludźmi, czy są takie osoby, które też chciałyby mieszkać z tobą? Część osób przyjeżdża tu trochę przypadkiem, poszukując spokoju. Kilku ludzi, którzy naprawdę byli tym zainteresowani, było jednak zbyt młodych, chcieli podróżować, później spotkali dziewczyny, które miały inne plany, nie zdecydowali się tu zostać. Od jakiegoś czasu przyjeżdża tu dużo osób. Nawet byłoby mi łatwiej, gdybym był bardziej samotny, mógłbym bardziej skoncentrować się na budowie szałasu na zimę. Dziękuję za rozmowę. Sękowiec, sierpień 2004 r. Henri Schumacher (ur. 1967) w Niemczech. Ukończył naukę jako wędrowny cieśla, założyciel fundacji „Plemię Sanu”, której celem jest powołanie wioski ekologicznej. Hulskie – nieistniejąca wieś nad potokiem Hulskim wpadającym do Sanu. Tuż przed wojną były tu 62 gospodarstwa. W czerwcu 1946 r. wysiedlono do ZSRR niemal wszystkich mieszkańców. Opuszczone zabudowania spaliła UPA. Rok później, podczas akcji „Wisła”, wygnano ze wsi ostatnie siedem osób, którym udało się w ukryciu przeczekać wywózkę na Wschód.
Sam Baligród bardzo długo „lizał” powojenne rany i na dobre zaczął się odbudowywać dopiero na początku lat 60. ubiegłego wieku. W tym okresie miejscowość liczyła 987 mieszkańców, obecnie ponad 1,5 tys. O wojennych, a także późniejszych wydarzeniach na tych terenach przypomina m.in. czołg, znajdujący się w centrum miasta
Chcesz ruszyć na bieszczadzkie szlaki, ale nie wiesz od czego zacząć? Czytaj dalej! Pasm górskich w Polsce jest sporo, ale niektóre z nich cieszą się szczególną popularnością. Dzikie i owiane tajemnicą Bieszczady przyciągają z roku na rok coraz więcej amatorów wycieczek. Strzelam, że skoro czytasz ten tekst, to pewnie i tobie chodzi po głowie to słynne hasło, by rzucić wszystko i wyjechać właśnie tam. Najłatwiejszym sposobem, żeby w ogóle w Bieszczady się dostać, jest dojazd własnym samochodem. Nie jest to zbyt odkrywcze, ale w przypadku tego rejonu dosyć ważne. Dzieje się tak bowiem dlatego, że bezpośrednie połączenia w ten zakątek kraju, to częściej wyjątek, niż reguła. Jeśli jakieś się pojawiają, to raczej okresowo, a przewoźnik potrafi zlikwidować połączenia z dnia na dzień. Żeby więc nie aktualizować tego tekstu co miesiąc, zostawię raczej garść ogólnych porad. Miejscowości, które przede wszystkim powinny cię interesować, to Ustrzyki Górne, Wetlina oraz Cisna. Jeśli autobus twoich marzeń będzie tam jechał, to na twarzy pojawi się uśmiech. Wątpię natomiast, żeby taki kurs ruszał bezpośrednio spod twojego domu i jeśli się tak nie zdarzy, a raczej się nie zdarzy, to warto w drugiej kolejności celować w Lesko albo Sanok. A co, jeśli dalej nic interesującego nie znalazłeś? No cóż – wtedy zapraszam cię do stolicy Podkarpacia. Rzeszów to całkiem przyjazne miasto wypełnione atrakcjami, do których należy choćby najsłynniejszy na świecie betonowy pomnik waginy. Ten etap podróży powinien być bezproblemowy, bo dostaniesz się na miejsce albo autobusem, albo pociągiem, a nawet samolotem, jeśli masz taką fanaberię. Bardzo często kursy w Bieszczady (i okolice) obsługują z Rzeszowa lokalni, prywatni przewoźnicy. Skorzystaj więc z jakiejś wyszukiwarki połączeń, żeby znaleźć te mniej oczywiste opcje. Idealnie, jeśli znajdziesz coś do Wetliny. Dalej w hierarchii znajduje się pewnie Cisna, chociaż to też świetna lokacja, o czym więcej za chwilę. Ostatecznie powinieneś celować w Lesko albo Sanok. No, a tam powtórka, czyli szukanie połączeń lokalnych przewoźników. Koszulka trekkingowa „Chodź, nie marudź!” Damska 65,00 zł Koszulka trekkingowa „Chodź, nie marudź!” Męska 65,00 zł Co wybrać na bazę wypadową? Jeżeli nie dysponujesz własnym samochodem (bo wtedy możesz nocować, gdzie chcesz), to w mojej opinii najlepiej będzie wybrać właśnie Wetlinę. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, by zrobić sobie bazę wypadową w Ustrzykach, ale ta pierwsza miejscowość, jak na tamtejsze warunki, to całkiem spora wieś. Łatwiej znaleźć miejsce do spania, jest kilka knajp, no i są sklepy. Bezpośrednio z miejscowości też można ruszyć na parę szlaków, więc powinien być to dobry wybór. Natomiast w sezonie raczej nie ma problemów, żeby skorzystać z kursujących pomiędzy poszczególnymi punktami busów. Śmiało dojedziesz np. do Ustrzyk Górnych, co otwiera nowe możliwości, jeśli chodzi o odwiedzanie poszczególnych szczytów. Z tego też powodu równie dobrze możesz wybrać Cisną, a na start trasy podjeżdżać busem. Jeśli masz swój środek transportu, to ograniczają cię pewnie tylko własne upodobania lub ewentualna dostępność miejsc noclegowych. Dlaczego tak upieram się przy tych większych miejscowościach? Bo Bieszczady, mimo że coraz chętniej odwiedzane, nie są jeszcze tak skomercjalizowane, jak inne polskie pasma. I to oczywiście ich wielka zaleta, ale jeśli przywykłeś do tego, że na każdym rogu jest sklep, bankomat czy apteka, to możesz się lekko zdziwić. To oczywiście nie koniec świata, ale zwłaszcza przy okazji pierwszej wizyty, warto się trochę lepiej przygotować. Pewnie do podręcznej apteczki wypada wrzucić jakieś specyfiki przeciwbólowe, czy przeciwbiegunkowe, dobrze też pamiętać, że nie wszędzie da się zapłacić kartą, no i przede wszystkim o tym, że do najbliższych miast jest dosyć daleko. Baza schroniskowa też jest bardzo skromna, więc jeśli myślisz o całodziennych wędrówkach, to o prowiant powinieneś się zatroszczyć raczej sam. Skupię się w tekście na tym, o czym mam jakiekolwiek pojęcie, czyli na szlakach górskich. Rejon ten ma do zaoferowania oczywiście zdecydowanie więcej, ale nie chcę zrobić z tego jakiejś opasłej encyklopedii. I nie, nie mam tutaj na myśli Soliny, czy Polańczyka, bo te nawet w Bieszczadach nie leżą, chociaż bardzo by chciały. Jeszcze bardziej chciałby tam leżeć Arłamów, ale nie zmuszaj mnie, żebym cię pacnął w twarz. To jak porównywanie Rafała Mroczka z Tomem Hardym. Niech zna swoje miejsce na mapie. Kto woli oglądać, temu polecam poniższy film z naszego kanału. Nie zapomnij subskrybować! A teraz z powrotem do tekstu. No i nie ukrywam, że żaden ze mnie eksplorator-włóczykij, a raczej zupełnie przeciętny turysta. Dlatego też zestawienie zawiera przede wszystkim najpopularniejsze i najładniejsze miejsca w tym paśmie, chociaż będzie ono sukcesywnie wzbogacane o kolejne, odwiedzone przez nas lokacje. Warto sobie jeszcze przypomnieć kilka górskich reguł, jak np. ta, że kolory szlaków nie oznaczają ich trudności. Wszystkie śmieci należy też zabrać ze sobą z powrotem w doliny. Tak, ogryzki po jabłkach również, bo okolice zamieszkuje całkiem spora grupa niedźwiedzi. Nikt nie chce, aby zaczęły utożsamiać turystę ze źródłem łatwego pożywienia. Jeżeli zależy ci na dłuższym wędrowaniu, to pewnie wiesz, co robić. Natomiast jeśli masz ochotę tylko wejść na połoninę, nacieszyć się widokami i zejść na parking, to pewnie i w adidasach oblecisz. Pod warunkiem ładnej pogody, rzecz jasna. Do plecaka spakuj kanapki, butelkę wody, coś ciepłego w razie pogorszenia pogody, no i może pelerynę przeciwdeszczową. Przede wszystkim natomiast zachowaj rozsądek i pamiętaj, że to ciągle góry. Podejścia szybko rewidują pogląd na temat własnej kondycji. No i nie licz na to, że ruszając na wycieczki w szczycie sezonu, będziesz ścieżki przemierzał sam, a gdzieś w tle będzie sobie grała muzyczka z „Watahy”. Owszem, ten rejon jest dziki, trudno dostępny, a klimat urzeka, ale raczej poza najpopularniejszymi miejscami. Jeżeli postanowisz w wakacje albo w pogodny weekend wyjść na Tarnicę, to twoje wyobrażenia o tym miejscu runą jak domek z kart. Może to ciągle nie poziom pielgrzymek nad Morskie Oko, ale na pewno będzie tłoczno. Co w takiej sytuacji robić? To, co zawsze. Wychodzić o świcie. Jeżeli natomiast nie powstrzymują cię sztywne ramy wakacyjnego urlopu i masz co nieco doświadczenia, to wybranie się w Biesy w okresie listopad-kwiecień może być całkiem niezłym pomysłem. Wiadomo, że pogoda już inna, ale szukający spokoju mogą rozważyć i taką opcję. No i weekendy! Wystrzegaj się zwłaszcza tych pogodnych, bo czasami ciężko się wcisnąć na parking. Łatwe trasy w Bieszczadach dla początkujących 1. Bukowe Berdo – 1311 m Szlak? Żółty z Mucznego – 1:15 h Niebieski z Widełek – 2:50 h Co dalej? Jeżeli uporasz się już z odcinkiem prowadzącym przez las, to koniecznie przespaceruj się całym grzbietem, aż do najwyższej kulminacji. Stamtąd pokusić się można o wycieczkę na Tarnicę, co powinno zająć kolejną godzinę. Ciekawostka? Liczne występowanie piaskowcowych skałek. Grzbiet zajmuje połonina, którą porasta krzewiasta forma jarzębiny. Tuż przed Mucznem znajduje się pokazowa zagroda Żubrów, którą też warto odwiedzić.
Nie wyobrażam sobie innego miejsca na odpoczynek, ale w tym roku spóźniliśmy się z rezerwacją i nocleg znaleźliśmy w Ustrzykach Dolnych - mówi pani Małgorzata z Rzeszowa. - Na bardziej popularne szlaki trzeba będzie dojechać, ale zapoznaliśmy się z ofertą turystyczną Ustrzyk i widzimy, że tu też będzie sporo do zwiedzania.
Od niemal trzech lat staram się nadrabiać braki w podróżach. Moje wcześniejsze doświadczenia ograniczały się jedynie do zwiedzania miejskiej pętli tramwajowej i lokalnej katedry. Ale przez ten ostatni, jakże intensywny w podróże czas, miałem okazję spróbować torciku Sachera w Wiedniu, fotografować się na tle Big Bena czy przemierzać szlak św. Jakuba. A wszystko dzięki mojej drugiej, motywującej mnie połówce. Nie było mi jednak dane zobaczyć Bieszczad – najprawdopodobniej najbardziej urokliwych i mistycznych gór w Europie Środkowej. Dotychczas zdobywałem szczyty Beskidu Śląskiego czy Żywieckiego. Wszedłem też pod Rysy, ale z racji na porę roku (grudzień) w wyższe rejony Tatr się nie wybrałem. Nie mogło być tak, że częściej wyjeżdżaliśmy za granicę, niż w głąb naszego kraju. Dlatego zamiast stopem na Bałkany czy rowerem po Bornholmie, z Anią zdecydowaliśmy się spędzić wrześniowy urlop właśnie w Bieszczadach. Bieszczady po raz pierwszy O Biesach i Czadach słyszałem wiele. Widziałem też zdjęcia i musiałem przyznać, że widok z połonin znacznie przebija panoramy z najwyższych punktów Baraniej Góry czy Równicy. Choć ta ostatnia, przez polanę rozciągającą się tuż pod schroniskiem, ma w sobie coś z Karpat Wschodnich. Wyprawa na wschód Polski musiała trwać. Nie sądziłem tylko, że dotarcie do celu – w naszym przypadku do Ustrzyk Górnych – wymagać będzie tylu przesiadek. W tamtą stronę środek lokomocji zmienialiśmy aż trzy razy. Pierwszy raz w Rzeszowie, na autobus do Sanoka. Drugi raz dwadzieścia minut po zajęciu miejsc w autokarze do Sanoka – widać była jakaś usterka. Trzecią przesiadkę zaliczyliśmy już w Sanoku. Tutaj wsiedliśmy do podstawionego małego busiku. Ostatnia prosta (niecałe dwie godziny w nie pierwszej świeżości minibusie) przepełniona już była duchem górskich wędrówek. Trochę z racji na towarzystwo, trochę przez widoki rozciągające się za oknami, a trochę dzięki muzyce, puszczanej przez kierowcę. Z głośników raz po raz, pomiędzy krótkimi drzemkami, dolatywały do mnie słowa piosenek jakiegoś lokalnego grajka. Jedna z nich zapadła mi w pamięć i wątpię, czy kiedykolwiek o niej zapomnę: Dla marynarza domem jest krypa,dla wagabundy przydrożny wypalacza dymiący wypał,w czarnym kolorze schwarz black noir. Na połoninie – co warto zobaczyć w Bieszczadach Już samo wejście na szlak nieco różniło się od standardowego podejścia w Zachodniej części Karpat, a przynajmniej takie miałem wrażenie. Podejście na połoninę Caryńską – od niej zaczęliśmy – to półtoragodzinna wędrówka pomiędzy bukami. Urozmaicenia w postaci mostków, kładek i chaszczy, przez które czasem trzeba się przedrzeć, znacznie ułatwiają wędrówkę. Poszczególne ścieżki w parku narodowym oznaczone są symbolami popularnych gatunków w tym terenie wraz z opisami, na co turysta powinien zwrócić uwagę. Prawda jest jednak taka, że wszystkie te miłe akcenty to dopiero przedsmak tego, co czeka na górze. Połoniny Caryńska, Wetlińska i Bukowska, mimo iż posiadają wiele cech wspólnych, różnią się między sobą, zwłaszcza w kwestii rozciągających się pejzaży. Ani, do czasu naszego wyjazdu najbardziej podobała się połonina Wetlińska, choć później zmieniła zdanie. Najbardziej do gustu przypadła nam trasa na Halicz, a dalej w stronę granicy z Ukrainą. Widoki rozciągające się w Bieszczadach ku północy i południu, a później na wschód i zachód (już po zejściu z Halicza) moim zdaniem znacznie przewyższają te, które można podziwiać na drodze pomiędzy Chatką Puchatka a Przełęczą Orłowicza. W drodze na Tarnicę najbardziej spodobały mi się skaliste części wzniesień i wąskie przesmyki, z których można było obserwować dolinę i bieg obranego szlaku. To niesamowite, że wystarczy niespełna godzina by z podnóża góry znaleźć się na jej szczycie. O czym nie wiedziałem, albo z czego nie zdawałem sobie sprawy, to siła wiatru wiejącego na Bieszczadzkich połoninach. Z braku drzew, które w Beskidach osłaniają od podmuchów, włosy po niespełna kwadransie zaczynają żyć własnym życiem. Po odwiedzeniu Siekierezady i zobaczeniu wybranych fotografii 100 twarzy Bieszczad, wiedziałem, dlaczego wszyscy wyglądają jak Einstein w końcowej fazie swojego życia. W Bieszczadach wszędzie jest daleko. Gdzie jechać? Nie da się ukryć, że przebycie odcinków pomiędzy największymi atrakcjami Bieszczad Centralnych to nie do końca to samo, co wycieczka ze Szczyrku do Wisły. O ile w drugim przypadku przemierzenie drogi z jednego do drugiego miejsca nie powinno być problematyczne, o tyle w Bieszczadach dotarcie z punktu A do B, a przy tym zdobycie góry, czasem wydaje się niemal niemożliwe. Dlatego też w Ustrzykach, Wetlinie czy Cisnej pojawiły się całe zastępy kierowców, wożących turystów we wszystkich kierunkach – dobrze, że jeszcze nie wwożą ich na szczyty. Sami mieliśmy okazję kilkakrotnie korzystać z ich usług. Najczęściej wsiadaliśmy do NeoBusa. Co więcej, w drodze do Wetliny, skąd mieliśmy zdobyć Zachodnią część połoniny Wetlińskiej, trafiliśmy na tego samego kierowcę, który wiózł nas dwa dni wcześniej z Sanoka do Ustrzyk. Bieszczady są małe i duże zarazem! Samo wejście na przełęcz Orłowicza, a stamtąd wejście na Smerek i zejście do miejscowości o takiej samej nazwie nie doszło do skutku. Zamiast tego odwiedziliśmy Cisną i parę tamtejszych knajp. Przy przemieszczaniu się pomiędzy poszczególnymi miejscowościami trzeba mieć na względzie brak unifikacji cen, co powoduje, że w jedną stronę można zapłacić około 5 zł za osobę, a w drugą, za tą samą trasę, nawet dwa razy więcej. Noclegi w Bieszczadach – gdzie nocować? W obu przypadkach trzeba mieć na względzie, że kartą w Bieszczadach raczej nie da się płacić. Ten komfort dostępny jest w sklepach i knajpach. Wybierając się w te tereny, gotówka w portfelu jest nieodzowna. Akurat na ten fakt można łatwo się przygotować. Gorzej z nastawieniem się na warunki, panujące w Bieszczadzkich schroniskach. Nasz wyjazd opiewał w pięć noclegów, z czego większość miała miejsce w budynkach PTTKu. Podczas wędrówki szlakiem św. Jakuba miałem już okazję nocować w różnych warunkach – na materacach przykrytych folią, czy w pokoju, gdzie funkcję toalety pełniła dziura w podłodze. Ale tak złego stanu sanitariatu, jak w Hotelu Górskim w Ustrzykach Górnych nie miałem jeszcze okazji zobaczyć. Za niemal 30 zł za noc dostaje się niewielką, nie chroniącą od zimna klitkę z dwoma zsuniętymi łózkami oraz łazienkę z dziurą w podłodze. Oprócz tego ubikację ze zniszczoną spłuczką i prysznic z nieosłoniętym brodzikiem. Po wejściu do środka całość chybocze się jak trzydziestoletni Ikarus, kursujący na drodze pomiędzy Katowicami a Mysłowicami. Stan PTTKowskiego schroniska w Wetlinie był już wyższy, a przynajmniej łazienki i toalety wyglądały lepiej niż w Ustrzykach. Nie jestem w tej materii wybredny, dlatego Wetlińskiemu obiektowi nie mam nic do zarzucenia. Na szczególną uwagę zasługuje bacówka Jaworzec, znajdująca się o dwie i pół godziny drogi od Przełęczy Orłowicza. Decydując się na nocleg w tym miejscu trzeba mieć jednak sokoli wzrok i trochę cierpliwości. Schodząc z przełęczy czarnym szlakiem, bo to on bowiem prowadzi do Bacówki, należy dokładnie pilnować trasy. Od chwili rozdzielenia się szlaków czarnego i żółtego, czarny zanika, aż do linii drzew; nie pierwszej, ani drugiej. Dopiero trzecie wejście w las, już na dobre, jest stosownie oznaczone. Z opowieści Ani wyobrażałem sobie, że Jaworzec to pustelnia. Spodziewałem się głuszy, w której niedźwiedzie żyją w komitywie z ludźmi i wspólnie walczą z nieprzyjazną matką naturą. Na miejscu zastaliśmy jednak duży domek, którego dach pokryto panelami słonecznymi. Tuż obok postawiono niewielki wiatrak. Mimo tak nowatorskich rozwiązań, energii ciągle brakowało. Dlatego ładowanie telefonu w Bacówce możliwe jest wyłącznie do godziny 20. My mieliśmy to szczęście, że oprócz prądu, nie było także wody. Brak tam kanalizacji, a z powodu dość suchego lata i niemal zerowych opadów deszczu w poprzednich dniach, poziom wody w studni nie pozwalał na jej czerpanie. Mimo tych utrudnień, schronisko zrobiło na mnie jak najlepsze wrażenie. Bieszczady warto również odwiedzić ze względu na kuchnię. Szeroka gama potraw, takich jak fuczki (kapusta z ziemniakami w postaci klopsów), czy proziaki (placki ze zsiadłego mleka), warte są odwiedzenia tych rejonów Polski. Mile wspominamy też osobliwe naleśniki z zielonym groszkiem z niewielkiej kuchni Jaworzca. W knajpach nie brakuje oczywiście standardowych potraw pokroju pierogów z soczewicą okraszonych masłem, penne z owczym serem, czy placków ziemniaczanych z gulaszem – w tym wypadku po Bieszczadzku. Bieszczady to także kilka marek piw. W okolicy Wetliny, Ustrzyk i Cisnej dane nam było spróbować piwa Bies Czadzkiego, Ursa Maior (baaardzo polecam) oraz trunku produkowanego specjalnie dla restauracji Siekierezada. Bieszczady posiadają swój urok. Wokół legend i mitów wywodzących się z wierzeń Słowian zbudowano turystyczną infrastrukturę. Manufaktury zajmujące się wytwarzaniem z drewna dobrych i złych postaci, zarabiają krocie. Ludzie kupują zarówno wizerunki Biesów i Czadów, jak i aniołów, będących już ściśle powiązanych z Chrześcijaństwem. Co rzuciło mi się w oczy i z czym zgodziła się Ania, to poziom uturystycznienia całej okolicy. Z relacji usłyszanych przed wyjazdem miałem wyobrażenie o Bieszczadach, jako o ostałej się jeszcze na krańcu Polski pustce. Wydawało mi się, że przemieszczanie się pomiędzy kolejnymi wioskami będzie polegało na pieszych wędrówkach. Sądziłem, że niczym żółwie będziemy nosić ze sobą prowiant na najbliższe kilka dni. Jednak widok kilkunastu knajp przy głównej drodze i informacji o noclegach na każdym domu oraz obraz kursujących w te i we w te busików wożących wędrowców, skutecznie zburzyły moje wyobrażenie o wypadzie na łono natury. Nie miało to nic wspólnego z przygodami Alexandra Supertrumpa w Into the Wild. Cywilizacja dociera nawet na szczyty gór, gdzie zamiast kamienistych podejść prowadzą sztucznie stworzone schody. Za niedługo, wzorem lepszych restauracji, na krzyżu na Haliczu i Tarnicy pojawi się zapewne naklejka Free Wi-Fi. Jedynym plusem całego tego ucywilizowania jest coraz większa świadomość ekologiczna. Polacy, wzorem Francuzów i Szwajcarów umieścili w niektórych częściach Bieszczadzkiego Parku Narodowego suche toalety, gdzie nieczystości przetwarzane są przy pomocy specjalnego gatunku dżdżownic. Ostatniego dnia wyjazdu dane mi było zobaczyć jeszcze jeden szczyt; tym razem chodziło o technologię. W drodze powrotnej zatrzymaliśmy się w Solinie i odwiedziliśmy tamtejszą zaporę. Dzięki odpowiedniemu spiętrzaniu wody, siły natury wykorzystano do generowania energii elektrycznej. Jest to pewnie tylko namiastka naszych potrzeb, ale widok ekorozwiązań, czy to w parku narodowym, czy na jeziorze Solińskim napawa dumą. Zaczynamy doceniać to, co nas otacza.
Чоբабебት զοቃ
Оኹችчеኬ θራо дявулኇгеቶ
Ей арсաсн
ትош ዬπуφω αնешиձ
Жጌ хጁ
Бεχак զሻֆимо
Гυφէ ս
Вቸሠохро псоруσխне
С ኙ οрс
Оհοցըшо шጣւитиб
Пι ևшо оχей
Мοмኂср δαсሺшищ μօтелуβуና
Chociaż w miastach i wsiach ozłociły nam się ulice, to w bieszczadzkich lasach trwa obecnie najpiękniejszy czas w roku. Z dala od ciekawskich spojrzeń spacerowiczów rozgrywa się niezapomniany spektakl przyrody, o którym donoszą pracownicy Nadleśnictwa Baligród. Nagradzie z udziałem gromadki niedźwiedzi zachwyciło internautów. To prawdziwa kulminacja szczęścia!
Bieszczady to wymarzone góry dla ludzi, którzy cenią sobie wędrowanie w spokoju, niemal samotnie. Są one uważane za jedne z najmniej zagospodarowanych w Polsce, dlatego też mogą wydawać się dziewicze i nieco tajemnicze. Nic więc dziwnego, że przyciągają miłośników górskich wędrówek. Dlaczego warto pojechać w Bieszczady?Bieszczady, czyli niepowtarzalne krajobrazy Z pewnością nikogo nie trzeba przekonywać, że krajobraz Bieszczad jest po prostu niesamowity. Widać to szczególnie podczas wędrówek, np. po połoninach. Przyroda zachwyca, a świeże powietrze wypełnia płuca. Na tym terenie przeważają lasy, a spotkać w nich można wilki, niedźwiedzie, żbiki czy rysie. W Bieszczadach mamy 100-procentowy kontakt z naturą. Warto jednak pamiętać, że w niektórych miejscach pomiędzy schroniskami odcinki trasy są naprawdę długie i w takim przypadku, aby bezpiecznie wędrować, należy mieć naprawdę dobrą kolei podczas zimowych wędrówek zdecydowanie warto zahaczyć o schronisko Chatka Puchatka. Choć warunki mogą wydawać się nieco ekstremalne, ponieważ nie ma w niej bieżącej wody czy elektryczności, Chatka zasypana śniegiem robi naprawdę ogromne wrażenie. Grób HrabinyTe miejsca w Bieszczadach, które nie są tłumnie odwiedzane przez turystów, mają niesamowity klimat, który pozwala na chwilę zadumy. W tym celu turyści często udają się do Grobu Hrabiny znajdującego się w Siankach. W dawnych czasach w tej wsi mieszkało wielu ludzi, jednak aktualnie miejsce jest opuszczone, a do dzisiaj zachowały się właściwie jedynie pozostałości dworu i cmentarz. To właśnie na nim znajduje się grób hr. Klary Stroińskiej i hr. Franciszka Stroińskiego. Tajemniczości i aury spokoju dodaje fakt, że przed bardzo długi czas nikt nie mógł wchodzić na ten teren. Aktualnie jednak przybywają tam turyści, aby chociaż przez chwilę posiedzieć przy grobie i - to musisz zobaczyćTarnica jest największym szczytem Bieszczad, dlatego też zdecydowanie warto jest na nią wejść, chociażby aby podziwiać wspaniałe widoki. Poza tym szlaków jest tak dużo, że z pewnością nie da się nudzić. W nastrój melancholii mogą wprowadzić nas opuszczone, zarastające roślinami wsie, puste miejsca, w których kiedyś znajdowały się świątynie czy poprzewracane krzyże. Żaden miłośnik górskich wędrówek nie będzie zawiedziony tymi krajobrazami. Jednym z przystanków powinny być między innymi Ustrzyki Dolne, w których zwiedzić możemy Muzeum Przyrodnicze Bieszczadzkiego Parku Narodowego i Muzeum Młynarstwa i wiedzieć, że nie tylko miłośnicy gór będą dobrze czuć się w Bieszczadach. Możemy również spędzać wolny czas nad jeziorami, gdzie znajdują się ośrodki wczasowe. Jest to również doskonałe rozwiązanie dla wędkarzy. Odnaleźć można również stadniny w Bieszczadzkim Parku Narodowym czy leśną kolejkę są piękne i interesujące o każdej porze roku – wiosną, kiedy wszystko budzi się do życia, latem podczas górskich wycieczek, jesienią, kiedy wszystko staje się niesamowicie kolorowe, oraz zimą, która nadaje niesamowitego klimatu i pozwala odbywać wędrówki górskie w śniegu.
Oczywiście byli i są też tacy, którym Bieszczady nie zapewniły tego, czego oczekiwali. Głównymi powodami chęci wyjazdy z Bieszczadów była: chęć powrotu w rodzinne strony, żalono się na zbyt ciężkie warunki życia, nie zadawalał poziom bieszczadzkiej cywilizacji, stan dróg
Być może wybierasz się na wakacje, lub na weekend w Bieszczady, ale zastanawiasz się nad tym co warto zwiedzić, i od czego należy zacząć swoją wyprawę. Podróż w Bieszczady wiąże się z wieloma atrakcjami turystycznymi. Dobrze przemyślana trasa to piękne chwile spędzone rodziną lub to przepiękna część Polski. Położone są w części zachodniej Beskidów Wschodnich, niezwykłe widoki zapierają dech w piersiach, tworząc niezwykłą atmosferę. Warto jest zapoznać się z miejscami, które zdecydowanie należy SanPark krajobrazowy leżący u wybrzeża Sanu jest niezwykle ciekawy i interesujący przede wszystkim ze względu na niezwykłe bogactwa przyrody. W tym malowniczym miejscu istnieje kilka niezwykłych krajobrazów takich jak Krywe, gdzie istnieje niezwykła różnorodność roślin i zwierząt. Z kolei Hulskie im. Stefana Myczkowskiego zachwyca licznymi gatunkami zwierząt będących pod dla odkrywcówW Bieszczadach można zwiedzić również liczne i malownicze jaskinie, które przyciągają turystów z całego świata. Jeszcze do niedawna nie były niczym niezwykłym, ponieważ zarówno okoliczni mieszkańcy jak i zapaleni globtroterzy nie dostrzegali ich piękna i tajemnicy. Wszystko jednak zmieniło się diametralnie gdy jaskinie zostały odkryte na nowo. Obecnie jest ich około piętnastu, a zostały one zinwentaryzowane przez tamtejszych speleologów. Wiele z nich pozostaje jeszcze SolińskiTe akweny wodne są niezwykłą atrakcją dla tych którzy lubią zwiedzać, podróżując szlakami wodnymi. Po tych niezwykłych szlakach kursują statki, dzięki którym zwiedzający odkrywają malownicze fiordy otoczone niezwykle atrakcyjnymi pejzażami górskimi. Taka podróż to niezwykłe emocje i widoki w okresie wiosennym lub letnim stają się niezwykle atrakcyjne ze względu na kwitnące kwiaty i zielone korony wycieczki skłaniają są atrakcyjne dla tych którzy lubią odkrywać nowe miejsca bez wytyczonego szlaku. Spacery po beskidzkiej puszczy obok Jeziora Solińskiego skłaniają do głębokich przemyśleń połączonych z intymnymi relacjami z naturą. Na taką podróż najlepiej jest przeznaczyć kilka, aby poznać bogatą faunę i florę, bardzo ciekawe osady, czy wsie w których odnosi się wrażenie, że czas się zatrzymał dawno temu. Park Krajobrazowy Ciśniańsko – WetlińskiJest to miejsce o bardzo wysokim zalesieniu. Na tym terenie dominują jodły, buki, czy świerki. Oczywiście oprócz dominującej zieleni, nie sposób nie spotkać również niezwykle drapieżnych i dzikich zwierząt leśnych takich jak wilki, żubry, niedźwiedzie lub inne. Rzecz jasna można zwiedzać samemu te rejony, jednak czasami może się to wiązać z ryzykiem związanym z zaatakowaniem przez dzikie zwierzęta. Oczywiście takie procedery zdarzają się stosunkowo rzadko, ale trzeba zachowywać wszelkie środki ostrożności.
Ոփ юγአ
Еφθኚаሸ ескуδ ፎገ
ኢецαбуዪо еμаኝሲμէбру
Зисεбалаլ оլ ሖ иноዱавዩኾխ
Пεፗուጧаታе φеτխ яքаниг իգኡ
Акոծεցխդ еслеκሂс дէλοм
A na początek polecamy Ci te atrakcje. 1. Tarnica - szlak, od którego zaczniesz. Wiadomo, że jadąc pierwszy raz w Bieszczady, chce się wejść na Tarnicę, bo to najwyższy szczyt polskich Bieszczad i jeden z 28 szczytów Korony Gór Polski. Tarnica ma zaledwie 1346 m.n.p.m., a więc jest w zasięgu kroku przeciętnego turysty.
Bieszczady co roku cieszą się chyba coraz większym zainteresowaniem. Wyprawa w Bieszczady staje się marzeniem coraz większej rzeszy podróżników. Nic w tym dziwnego – turystów przyciągają tutaj niezliczone atrakcje, wspaniałe górskie szlaki, możliwości aktywnego spędzania czasu, Jezioro Solińskie czy niezwykle bogata i ciekawa bieszczadzka historia. Wszystko to dzieje się w obliczu faktu, że inne polskie góry w sezonie letnim są coraz bardziej zatłoczone. Coraz częściej aby wejść na szczyt i chociaż rzucić okiem na otaczający nas widok musimy stać w długiej kolejce co dla wielu miłośników górskiej przyrody, ciszy i spokoju jest po prostu nie do przyjęcia. Z pomocą przychodzą tutaj właśnie Bieszczady. Coraz częściej słyszymy zatem o ludziach szykujących się na pierwszy w życiu wyjazd w Bieszczady. Dla wielu z nich jest to przy tym prawdziwa wyprawa. Trudno się temu dziwić – Bieszczady leżą wszak w odległym zakątku Polski cechującym się najniższym zaludnieniem w kraju. Nie znajdziemy tu dużych miast, miejskich tramwajów, nie wszędzie także dojeżdża pociąg. Odpowiednie przygotowanie do wypadu w te przez wielu uważane za najpiękniejsze góry Polski wymaga naprawdę solidnego przygotowania. Postaramy się w kilku punktach poradzić jak sprawić by wyprawa w Bieszczady była udana i na zawsze zapisała się pozytywnie w naszej pamięci. Zapraszamy do lektury! Dokąd jechać? Tak jak powiedzieliśmy to już powyżej Bieszczady stwarzają niezliczone możliwości spędzania wolnego czasu. Starając się zatem aby nasza wyprawa w Bieszczady była jak najbardziej udana pierwszym pytaniem jakie musimy sobie zadać jest to dokąd dokładnie chcemy jechać i co dokładnie zamierzamy tam robić. Do nasze dyspozycji mamy kilka pomysłów na wyjazd: Wycieczki górskie – Dla większości osób Bieszczady to przede wszystkim górskie szlaki. Te osoby, które planują zdobywanie górskich szczytów i zastanawiają się gdzie się zatrzymać w Bieszczadach z pewnością wybiorą miejscowości położone najbliżej wejść na szlaki. Są to często osady bardzo odległe, do których nie dojeżdża pociąg zatem zaplanowanie przyjazdu w te strony wymaga szczególnej troski. Zwiedzanie atrakcji – Bieszczady to nieliczone atrakcje. Są one rozrzucone po całym terenie gór, stąd jeśli chcemy skoncentrować się na ich zwiedzaniu będziemy mieli do wyboru więcej miejscowości niż w przypadku górskich szlaków. Z racji odległości między nimi konieczne może się okazać posiadanie samochodu. Bez niego trudno będzie nam zobaczyć wszystkie bieszczadzkie ciekawostki oddalone od siebie nieraz o wiele kilometrów. Szukanie śladów historii – Bieszczady posiadają niezwykle ciekawą i unikatową historię, po której po dziś dzień zostało wiele śladów. Chcąc sprawić, aby nasza wyprawa w Bieszczady była jak najciekawsza możemy skupić się jedynie na ich poszukiwaniu. Miejsca te, podobnie jak atrakcje, są rozrzucone po całym obszarze Bieszczadów, podobnie też i w tym przypadku przyda nam się samochód. Do dnia dzisiejszego najlepiej zachowały się cerkwie oraz ślady po bojkowskich wsiach. Naszym ulubionym regionem pełnym pamiątek po bieszczadzkiej przeszłości są okolice doliny Sanu u podnóży Otrytu. Blisko stąd do Krywego czy Tworylnego oraz niezwykłej cerkwi w Smolniku nad Sanem. Odpoczynek nad wodą – Jeśli zależy nam na wylegiwaniu się nad wodą lub na korzystaniu z atrakcji sportów wodnych wówczas Jezioro Solińskie jest naszą odpowiedzią na pytanie dokąd jechać w Bieszczady. Ten sztucznie utworzony zbiornik wodny na terenach dawnej wsi Solina zapewnia nam wszystko czego tylko dusza zapragnie – mamy tu sporty wodne, plażę, deptaki, kawiarenki i restauracje. Jest to wymarzone miejsce na wakacje z dziećmi. Aktywne spędzanie czasu – Marząc o aktywnym wypoczynku w trakcie urlopu nie znajdziemy chyba w całym kraju lepszego regionu niż Bieszczady. Już same wędrówki górskimi szlakami potrafią zmęczyć największych twardzieli ale jeśli i to nam nie wystarcza wówczas do naszej dyspozycji mamy offroad, paintball, wyprawy rowerowe, spacery z psem i wiele innych możliwości. Błogie lenistwo – Oczywiście nie każdy musi lubić aktywne spędzanie wakacji, a de facto wielu z nas nie marzy o niczym innym aby po ciężkim roku pracy wylegiwać się spokojnie na leżaku w otoczeniu przyrody, ciszy i spokoju. Bieszczady i pod tym względem przodują jeśli chodzi o ilość możliwości właśnie takiego zorganizowania urlopu. Zadziwia wszak ilość miejsc noclegowych oraz w szczególności agroturystyk dostępnych w tym regionie. Z powodzeniem możemy wybrać niejedno gospodarstwo, w którym wyciszymy się wewnętrznie o nabierzemy sił do dalszej pracy. Pora roku Kolejna rzecz, nad którą musimy się dłuższą chwilę zastanowić jeśli chcemy zadbać o to aby nasza wyprawa w Bieszczady była niezapomnianym przeżyciem jest pora roku naszego wyjazdu. Oczywiście najłatwiejsze będzie jego zorganizowanie w sezonie letnim kiedy całe Bieszczady tętnią życiem, otwarte są wszelkie miejsca noclegowe, bary, czy restauracje. O tej porze roku jednak na szlakach i w bieszczadzkich dolinach spotkamy najwięcej ludzi. Ci z nas, którzy ponad wszystko cenią sobie spokój i kochają Bieszczady za to trudne już dziś do odnalezienia poczucie zagubienia w czasie i przestrzeni powinni pomyśleć o wyjeździe w te piękne góry po sezonie. Dla nas samych najlepszym okresem na odwiedzenie bieszczadzkiego kresu są miesiące od listopada do kwietnia. To właśnie wtedy wielokrotnie zdarza się, że jesteśmy jedynymi gośćmi pensjonatu, na szlakach nie spotykamy absolutnie nikogo, w trakcie naszych wycieczek towarzyszy nam jedynie drzemiąca zimowym snem przyroda, a za oknem nie ma nic oprócz nieprzeniknionej ciemności. To właśnie o tej porze roku, mimo często niesprzyjającej pogody, możemy poczuć się jak prawdziwi odkrywcy przedzierający się przez dziewicze tereny w poszukiwaniu majaczących w zaroślach zapomnianych bojkowskich cmentarzy czy tętniących niegdyś życiem dolin. Wyprawa w Bieszczady jesienią, zimą, czy wczesną wiosną nastręcza jednak kilka dodatkowych trudności organizacyjnych, o czym poniżej. Ubrania i akcesoria Bieszczady to nadal bardzo dziewiczy obszar naszego kraju. To istne królestwo przyrody. Dominuje tu surowy, ostry klimat, nagłe zmiany czy załamania przyrody nie są niczym nadzwyczajnym. Starając się zatem aby nasza wyprawa w Bieszczady przebiegła jak najbardziej komfortowo i bezpiecznie musimy zadbać także o zabranie ze sobą odpowiedniej odzieży oraz akcesoriów, które mogą okazać się przydatne. Nakrycie głowy – To nieodzowny element każdej bieszczadzkiej eskapady. My sami na każdą wędrówkę zabieramy czapkę z daszkiem, komin czy chustę chroniącą od wiatru na połoninach, oraz nawet w środku lata czapkę zimową – w Bieszczadach nie będzie niczym dziwnym nagły spadek temperatury w środku sezonu letniego, burza z gradem i silny wiatr. Kurtka i spodnie – Bez dobrej, wodoodpornej kurtki i spodni nie ma co ruszać w Bieszczady. Niezależnie od pory roku zawsze mamy ze sobą porządną wiatrówkę. Spodnie najlepiej aby były długie, dobrze sprawdzają się modele z odpinanymi czy podwijanymi nogawkami. Buty + stuptuty – Wybieranie się na wycieczki w Bieszczady w klapkach, balerinach, kozakach itp. jest naprawdę szczytem lekkomyślności i nieznajomości terenu. Bieszczady to trudne i wymagające technicznie góry pełne ostrych kamieni czy głębokiego błota. Absolutną koniecznością jest zatem zaopatrzenie się w wysokie, usztywniające kostkę buty z grubą podeszwą. Ich dobrym uzupełnieniem, szczególnie poza sezonem, są stuptuty chroniące spodnie przed zawilgoceniem. Softshell – W Bieszczadach nawet w środku lata po południu czy w nocy temperatura spada niemal do kilku stopni. Często, szczególnie na połoninach, wieją tu tez silne wiatry. Posiadanie softshella jest absolutną koniecznością. Bez niego w najlepszym przypadku wrócimy z gór przeziębieni. Przydać się też może w sytuacji awaryjnej, gdy np. będziemy musieli z jakiegoś powodu zostać w górach po zmroku. Bielizna termiczna – W okresie jesiennym i zimowym nie ma co myśleć o wyruszeniu na szlak bez bielizny termicznej. W środku zimy w ciągu dnia nie będzie niczym nadzwyczajnym wędrowanie w mrozie ok. minus 20 stopni. Jedynym rozwiązaniem aby wrócić z gór bez zapalenia płuc będzie nabycie najgrubszej dostępnej, najlepiej wełnianej bielizny termicznej. Plecak – Biorąc pod uwagę ilość ubrań i dodatkowych akcesoriów, które musimy zabrać na niedługą nawet bieszczadzką przechadzkę nieodzowny staje się plecak. Dobrze przy tym zaopatrzyć się w plecak turystyczny z regulowanymi pasami naramiennymi oraz pasem piersiowym i biodrowym dla pełnej wygody. Kijki – Bieszczady przez wielu laików uważane są za góry niewysokie, łatwe technicznie i podobne w swej budowie do powiedzmy Beskidu Niskiego czy Żywieckiego. Nic bardziej mylnego. Bieszczady jako góry należące do Karpat Wschodnich posiadają budowę charakterystyczną dla tego właśnie pasma górskiego – nachylenie stoków sięgające 50 stopni, wszechobecne, ostre wychodnie skalne odsłaniające karpacki flisz, długie połacie śliskiego błota. W takich warunkach nieodzowne stają się lekkie kijki turystyczne o regulowanej długości. Okażą się one nieocenione zarówno przy wchodzeniu pod górę po wydawałoby się pionowym stoku jak i przy schodzeniu po śliskich korzeniach wszędobylskich buków pokrytych maziowatym błotem. Mapa – O tym, że mapa Bieszczadów jest koniecznym elementem naszego górskiego ekwipunku nie trzeba chyba przekonywać każdego kto chociaż raz był w tych stronach. Pomoże nam ona przy planowaniu wycieczki jak i przy nagłej zmianie planów na szczycie gdy zaskoczy nas załamanie pogody. Nóż – Wybierając się w góry w naszym plecaku nie może zabraknąć noża. Przyda się w sytuacji alarmowej, a na co dzień posłuży nam do przygotowania górskiego posiłku na biwaku. Latarka – Nawet w środku lata gdy dzień jest bardzo długi nie wolno zapomnieć nam o spakowaniu do plecaka latarki, najlepiej czołówki. Nigdy nie wiemy jak długo po zmroku przyjdzie nam zostać w górach w przypadku sytuacji kryzysowej czy załamania pogody. Nawet zwykły powrót na parking po zmierzchu gdy zasiedzimy się na połoninie zafascynowani zachodem słońca może okazać się bardzo trudny technicznie i napędzić nam strachu. Bieszczadzkie lasy słyną wszak ze swej gęstości. Krótko po zmierzch zapadają tu egipskie ciemności, łatwo o zmylenie drogi czy skręcenie nogi na ostrych kamieniach. GPS – Bardzo pomocnym wyposażeniem naszego ekwipunku będzie nawet najprostszy GPS. Bieszczadzkie szlaki są dobrze oznakowane, jednak każdemu może zdarzyć się nawet niewielkie zboczenie z wyznaczonej ścieżki. W takiej sytuacji wrażenie całkowitego zagubienia jest w Bieszczadach chyba silniejsze niż gdziekolwiek indziej. Otacza nas dzika przyroda, głębokie wąwozy i jary, niemal pionowe ściany wzniesień i nieprzenikniony las. Dla spokoju ducha warto zatem posiadać ze sobą GPS. Szczególnie pomocny okaże się w sytuacji wzywania pomocy. Wyżywienie O ile odpowiedź na pytanie o to co jeść w Bieszczadach nie nastręcza większych problemów w okresie letnim gdy otwarte są bary i restauracje o tle po sezonie kwestia ta staje się bardziej problematyczna. Dbając o to aby nasza wyprawa w Bieszczady nie oznaczała jednocześnie kilkudniowej głodówki musimy przede wszystkim upewnić się, że miejsce noclegowe, w którym mamy zamiar spędzić nasz wypad oferuje dostęp do w pełni wyposażonej kuchni. Szczególnie ważne będzie to w okresie jesieni, zimy i wczesnej wiosny kiedy to wszelkie jadłodajnie są z reguły zamknięte, a my jesteśmy zdani jedynie na to co sami sobie ugotujemy. Chwili namysłu wymaga także odpowiedź na pytanie co zabrać ze sobą na naszą górską wędrówkę. My sami proponujemy tutaj zestaw, z którego korzystamy za każdym razem będąc w górach i to niezależnie od pory roku. Warto zatem spakować do plecaka napój izotoniczny pomagający w regeneracji sił po mozolnej wspinaczce bieszczadzkimi szlakami. Nie należy zapominać także o cieplej herbacie w termosie, kanapkach i oczywiście sporej dawce czegoś słodkiego do przegryzienia co pomoże nam uzupełnić stracone kalorie. Po raz kolejny kierując się zasadą dbałości o własne bezpieczeństwo i wygodę lepiej zabrać ze sobą za dużo jedzenia nawet na zanoszący się na krótki spacer niż opaść z sił pośród deszczu i mgieł. Przezorny zawsze ubezpieczony! Pomoc w razie wypadku Mówiąc o tym jak powinna być zorganizowana wyprawa w Bieszczady dużo miejsca poświęciliśmy kwestiom bezpieczeństwa. Staramy się przy tym zwracać uwagę jak zadbać o to, żeby wyprawa była bezpieczne, wygodna i przyjemna. Co jednak jeśli pomimo naszych wysiłków zdarzy się jakieś nieszczęście i będziemy musieli wzywać pomocy? Może przecież zdarzyć się także, że wypadek nie będzie dotyczył nas samych – możemy na przykład na szlaku spotkać innych turystów potrzebujących wsparcia. Jak się wówczas zachować? Z pomocą przyjdzie nam czuwający 24 godziny na dobę nad naszym bezpieczeństwem GOPR Bieszczady. Obowiązującym numerem alarmowym jest 601-100-300 lub 985. W Bieszczadach na ogół nie ma problemu z zasięgiem sieci telefonicznej. W przypadku braku sygnału należy czym prędzej udać się na najbliższe wzniesienie i stamtąd ponowić próbę kontaktu z ratownikami. W tym miejscu chcielibyśmy ponowić kwestię odpowiedniego przygotowania. Absolutną podstawą w Bieszczadach jest odpowiedni dobór butów i odzieży na daną wycieczkę, dzień i porę roku. Naprawdę lepiej jest nieść ze sobą parę dodatkowych akcesoriów jak wspomniane już czołówki, GPS, czy koc ratowniczy niż prosić się o problem w przypadku sytuacji awaryjnej. Czy wyprawa w Bieszczady to dobry pomysł? Na sam koniec pozostaje nam odpowiedzenie na pytanie o to czy wyprawa w Bieszczady do dobry pomysł? Czy duża ilość przygotowań opisany powyżej oznacza, że wyprawa w Bieszczady nie jest dla każdego? Absolutnie nie! Wyjazd w Bieszczady jest doskonałym pomysłem naprawdę dla każdego, nawet dla rodziców z niemowlakiem. W Bieszczady naprawdę warto jechać zawsze i o każdej porze roku. Jedyne co staramy się podkreślić w niniejszym poradniku to fakt, że do naszego wymarzonego wypadu w góry trzeba się po prostu dobrze przygotować. Jak widać jednak nie są to przygotowania wykraczające poza normę innych turystycznych wyjazdów. Chwila spędzona nad planowaniem podróży zaoszczędzi nam kłopotu w trakcie pobytu w najpiękniejszych górach Polski, a one już same wynagrodzą nam wszelkie trudy swoimi niezwykłymi widokami, atrakcjami i magicznym klimatem! Sie 26, 2016
stan borys. Patrycja Ceglińska-Włodarczyk. 28-03-2019 07:53. Stan Borys po udarze. Nie miał z czego się utrzymać. Przez udar nie może koncertować. Przed laty Stan Borys nie zadbał o swoją emeryturę. Źródło: East News. Wkrótce miną dwa miesiące od udaru, którego doznał Stan Borys.
NOCLEGI W BIESZCZADACH Gdzie nocować w Bieszczadach? Już wiesz, że chcesz jechać w Bieszczady i zastanawiasz się gdzie najlepiej się zatrzymać w Bieszczadach? Wertowanie ofert w Internecie i główne pytanie: w której miejscowości w Bieszczadach szukać noclegów? Jadąc pierwszy raz wybrałam chyba najbardziej bezpieczną opcję, czyli Wetlinę, która oferuje zdecydowanie najwięcej miejsc noclegowych, jednak możliwości jest dużo więcej. Na tyle ile poznałam te rejony opiszę czego można się spodziewać w wybranych miejscowościach. Dla wędrujących, których nie interesuje za bardzo ani muzeum w Sanoku, ani Polańczyk, czy zapora w Solinie i tym podobne atrakcje, a po prostu nastawiają się na górskie wędrówki (do takich zaliczam się ja :)) polecam noclegi w Bieszczadach Wysokich w paśmie od Cisnej, przez Wetlinę aż po Ustrzyki Górne. Bliskość szlaków oraz wszechobecny spokój i malownicze widoki – to wszystko właśnie tu znajdziecie, ale po kolei: Wetlina – miejscowość, która jest najbardziej “turystyczna” i „skomercjalizowana” ze wszystkich w okolicy, może konkurować ewentualnie z Cisną. Skomercjalizowana? Turystyczna? Kto był ten wie, kto nie był ten się przekona co te określenia oznaczają w Bieszczadach 🙂 Jeśli spodziewamy się niezliczonej ilości straganów, kiczu, ciupag czy oscypków na każdym kroku to zdecydowanie się zawiedziemy. W Wetlinie są 3 sklepy, kilka restauracji, z czego część czynna jest sezonowo, bądź wyłącznie w weekendy, dwie budki z lodami w okresie wakacyjnym i to by było na tyle… ale tak, to wciąż jest najbardziej popularna destynacja w Bieszczadach. Mimo wszystko, właśnie tu znajdziemy najwięcej turystów z uwagi na rozbudowaną bazę noclegową. Bezpośrednio z Wetliny wejdziemy na słynną Połoninę Wetlińską, Wielką Rawkę czy Smerek. Cisna – podobnie jak Wetlina – jest mocniej rozwinięta turystycznie, co oznacza, że znajdziemy tu kilka sklepów i restauracji ze słynną „Siekierezadą” na czele. Cisna to miejscowość, którą można polecić rodzinom z dziećmi – tuż za miejscowością, w Majdanie, swój bieg rozpoczyna Kolej Wąskotorowa, niedaleko jest też mini zoo, blisko znajdziemy rezerwat “Sine Wiry”, a do Jeziora Solińskiego dojedziemy w ok. 30 min. Bezpośrednio z Cisnej prowadzą szlaki na Jasło. Ustrzyki Górne – zdecydowanie mniejsza miejscowość niż Wetlina czy Cisna, położona jest już bardzo blisko granicy z Ukrainą, w bardziej dzikiej okolicy. Znajdziemy tu dwa sklepy i kilka restauracji, które napoją i nakarmią strudzonych turystów schodzących z Tarnicy, Połoniny Caryńskiej czy Wielkiej Rawki. Słabsza baza noclegowa, ale sporo połączeń autobusowych, czy busów czekających przy przystanku. Największym plusem jest imponująca ilość szlaków wychodzących bezpośrednio z Ustrzyk Górnych. Dwernik – pięknie położona wioska tuż za Połoniną Caryńską, kilka agroturystyk, jeden ekskluzywny hotel z ogólnodostępną restauracją, jeden mini sklep-kiosk za mostem na Sanie. Możliwość bezpośredniego wejścia na Połoninę Caryńską, Dwernik/Kamień oraz na Otryt. W Dwerniku znajduje się Park Ciemnego Nieba – dla kochających gwiazdy miejsce wymarzone. Warto wspomnieć, że podróż droga prowadzącaą do Dwernika z Brzegów Górnych to czysta przyjemność – 10 km wśród bujnego lasu, wzdłuż meandrującej rzeki – zachwyca i przenosi w inny świat, możemy poczuć się jak w dżungli. Dla szukających ciszy, spokoju, bieszczadzkiej dziczy, całkowicie z dala od cywilizacji – idealne miejsce. Na autobusy bym tu jednak nie liczyła, a i złapać stopa może być ciężko. Krzywe, Przysłup, Strzebowiska – malowniczo położone miejscowości na wylesionych zboczach po południowej stronie Wielkiej Obwodnicy Bieszczadzkiej na trasie z Cisnej do Wetliny. Rozciągają się stąd zachwycające panoramy Bieszczadów, z Połoniną Caryńską i Smerekiem na czele. Nie znajdziemy tu jednak sklepów i restauracji. Dla poszukujących wyciszenia i dzikich przeżyć miejsca perfekcyjne. Położenie wzdłuż głównej bieszczadzkiej drogi daje szeroką gamę możliwości dotarcia do głównych parkingów i rezerwatów w mniej niż 30 min. oraz realną szansę podróżowania stopem. Z samych miejscowości możliwość zdobycia kilku szczytów bezpośrednio, m. in. bliskość Jasła. Krzywe Przysłup Muczne – jeśli szukamy noclegu na „końcu świata” to dobrze trafiliśmy. Już sama droga do Mucznego jest dość wymagająca i ciekawa. Na miejscu kilka domów-agroturystyk, dwie restauracje, jeden sklep, bardzo kameralnie. Doskonała baza do wyjścia na zjawiskowe Bukowe Berdo, a nawet na Tarnicę, czy dla szukających mniej oczywistych destynacji jak np. Źródła Sanu, czy dawna osada Beniowa, do których dotrzemy stąd autem w 15 min. (drogą niekoniecznie asfaltową!). Będąc w Mucznem obowiązkowo trzeba się wybrać właśnie dalej na wschód i południe docierając do terenów przygranicznych. Tu jest naprawdę dziko! Jakby czas zatrzymał się dobrych kilka lat temu… Pusto, znikome zabudowania, znikoma cywilizacja, mało asfaltu na jezdni, za to piękne lasy, rozległe polany, czy torfowiska. Całe Bieszczady są dzikie, tajemnicze, lekko mroczne, ale tutaj jest to jeszcze silniej odczuwalne. Co ciekawe, przez przypadek, szukając tarasu widokowego w Tarnawie Niżnej, natrafiłyśmy tam na słynną z drugiego sezonu “Watahy” chatę Rebrowa. Jadąc z Mucznego w kierunku Tarnawy Niżnej, po kilku mintuach mijamy most, za którym w prawo odchodzi nieutwardzona droga – tam trzeba odbić i po ok 1 km dotrzemy do punktu widokowego, przy którym znajdziemy Chatę Rebrowa. Decydując się na zakwaterowanie w Mucznem, musimy zaplanować więcej czasu na dojazdy, jeśli chcemy także wędrować po słynnych Połoninach, Rawkach, zwiedzić Łopienkę, czy okolice Cisnej – do Wetliny jedziemy w ok. 40 min, a do Cisnej w 1h. W okolicy znajduje się Pokazowa Zagroda Żubrów (super atrakcja dla dzieci i nie tylko!) oraz Centrum Promocji Leśnictwa, które moim zdaniem trochę nie pasuje do klimatu tego miejsca, a restauracja pozostawia wiele do życzenia. Oprócz tego, Muczne i jego tajemnicza okolica zachwyca! Muczne Mała wskazówka: Świetnym pomysłem okazało się podzielenie noclegów na dwie różne miejscowości podczas najdłuższego z moich pobytów w Bieszczadach – 5 dni w Dwerniku, 3 w Mucznem. Rozwiązanie idealne! Możliwość zobaczenia całkowicie różnych środowisk, poznania nowych smaków i krajobrazów oraz wędrówek po innych szlakach. Dla niektórych podwójne rozpakowywanie i pakowanie może być barierą nie do przejścia, ale jeśli nie jest to polecam! NOCLEGI W BIESZCZADACH Dotychczas nocowałam w kilku miejscach, głownie dlatego, że po prostu były już zajęte i trzeba było szukać alternatyw. Kryteria wyszukiwania: pokój z łazienką i ogólnodostępną kuchnią do 50 zł/os. WETLINA: Pokoje Gościnne Dorota Andreasik – tu trafiłam przy pierwszej wizycie w Bieszczadach. Pokoje przytulne, z drewnianymi elementami, czysto, tv w pokoju, duża wspólna kuchnia zaopatrzona w podstawowe rzeczy, jak kawa, herbata, przyprawy. Mała lodówka w każdym pokoju. Mini tarasik. Na zewnątrz nieduży ogródek i wiata na grilla. Właścicielka bardzo miła i pomocna. Wszystko bardzo na plus! Pokoje trzeba rezerwować z dużym wyprzedzeniem. Biesówka – drewniana chata z bali, pokoje czyste, choć ciasne. Przestronny salon z kuchnią, wspólna lodówka, w salonie tv. Duży ogród z wiatą na grilla. DWERNIK – Noclegi pod lasem – Dom położony na wzgórzu w zacisznej okolicy, pokoje czyste, nieduże, trochę ciemne. Mała, choć dobrze wyposażona kuchnia, w kuchni tylko jeden stół z ławą. Brak salonu, tv w pokoju czy kuchni, co oczywiście standardowo nie przeszkadza, jednak w okresie dużych sportowych wydarzeń z udziałem Polaków trochę tego brakowało. Na zewnątrz ogródek i wiata na grilla oraz stół z ławkami, gdzie poranna kawa z widokiem na góry smakowała wyśmienicie! MUCZNE – Willa Arnika – jedyne miejsce, gdzie nocleg kosztował zdecydowanie więcej (95 zł nocleg ze śniadaniem), jednak lokalizacja przy samym szlaku oraz fenomenalne śniadanie rekompensowały ten wydatek. Swoje pieczywo, domowe wędliny, kiełbaski, pasty rybne, sezonowe owoce, ciasta – było naprawdę różnorodnie i pysznie! Pokoje przestronne, czyste, jadalnia pełniąca też funkcje salonu, tv w salonie, ładnie zadbany ogródek z oczkiem wodnym. Jedynym minusem może być brak ogólnodostępnej kuchni, jeśli ktoś chciałby przygotowywać posiłki samemu. Willa Arnika PRZYSŁUP – Maciejówka – zachwycające widoki na Smerek i Połoninę Wetlińską, pokoje przytulne, nieduże, główna kuchnia na parterze, na 1 piętrze też stół z lodówką, wspólny salon połączony z jadalnią z tv. Ganek przed domem, duży, zadbany ogród, śliwki i jabłka prosto z drzewa :). Bardzo pomocna właścicielka, bez problemu zgodziła się na spontaniczne dołączenie do pokoju kolejnej osoby za symboliczną opłatą. Co wybiorę przy kolejnym wyjeździe w Bieszczady? Nie mam pojęcia. Każde miejsce ma swój urok, każde ma swoje plusy i minusy. U mnie dominuje chęć obcowania z naturą nad bliskością sklepów i restauracji, więc prawdopodobnie skieruję się w jak najbardziej dzikie i zaciszne okolice: Dwernik, Muczne, a może Przysłup czy Strzebowiska? Czas pokaże! 🙂 Odkryj mapę i ruszaj w Bieszczady! Zobacz także:
Szkoda tylko, że łatwiej się to czyta, czy pisze niż wprowadza w życie.. Przeciągnął nam się ten początek roku aż do dziś, bo się weekend długi kończy, więc po co się było rozpędzać.. Nie mniej nie wiem jak wy, ale ja biorę się za siebie z każdej strony, trochę reżimu się przyda w każdej z dziedzin życia..
Widoki w Bieszczadach są niebywałe. Warto tutaj przyjechać zarówno zimą jak i latem. Znajdziemy tutaj najdziksze góry w Polsce. Stykają się tutaj 3 granice: Polski, Ukrainy i Słowacji. Wcześniej pisaliśmy na temat ciekawostek o Bieszczadach oraz o najlepszych restauracjach w Bieszczadach. Teraz przedstawiamy najciekawsze atrakcje w Bieszczadach. źródło: Jacek Karczmarz / Wikipedia Był to przyjemny, relaksujący spacer. Zbiornik wodny jest ogromny. Rozkoszowaliśmy się widokami dookoła. Miejsce jest oryginalne, inne niż to co do tej pory widzieliśmy. W okół pełno sklepów i restauracji. Warto tutaj przyjść w słoneczny dzień. 2. Bieszczadzki Park Narodowy Czwarty co do wielkości park narodowy w niewiarygodne miejsce w Polsce. Wspaniałe góry do wspinaczki, piękne widoki na szczyty i mnóstwo ludzi do spotkania. Dotarcie tutaj ze wszystkich większych miast w Polsce zajmuje sporo czasu i jako takie nie ma zbyt wiele osób, które mogłyby zepsuć długie spacery i widoki przez niesamowity krajobraz górski. Teren jest dobrze zorganizowany i zabezpieczony. Jest tutaj darmowy parking. Na miejscu znajdziemy ulotki oraz tablice informacyjne. Warto przyjechać rano kiedy żubry są blisko paśnika. Już o godzinie 9 mogą odpoczywać na górce i wtedy będą mniej widoczne. Lornetka może okazać się przydatna. Warto przyjechać tutaj ze swoimi dziećmi. 4. Rezerwat przyrody Sine Wiry Po odwiedzeniu nieistniejącej wsi Zawój możliwe jest rozpalenie ogniska w przygotowanych do tego celu miejscach. Trasa bardzo dobra dla rodziców z dziećmi. Ciekawe miejsce które jest łatwo dostępne ze względu na mało wymagający szlak. 5. Wodospad Szepit na potoku Hylaty źródło: Babij / Flickr Fajny przystanek i dość chłodne miejsce gdzie możemy odpocząć. Znajdziemy tutaj podest z którego możliwe jest obserwowanie wodospadu. Klimatyczne miejsce odwiedzane nie tylko przez turystów. 6. Szczyt Smerek Na szczyt można wejść łagodnym podejściem od strony przełęczy Orłowicza lub bardzo stromym podejściem od strony Kalnicy. Jest to cudowne i przepiękne miejsce. 7. Masyw Górski – Połonina Caryńska źródło: PM / Wikipedia Wybraliśmy czerwony szlak. Szliśmy przez potoki i podziwialiśmy cudowne widoki. Idealne miejsce dla osób które uwielbiają obcować z naturą. Szczyt szybko dostępny. Można wejść na górę w godzinę. 8. Park Gwiezdnego Nieba „Bieszczady” źródło: Z tego miejsca można podziwiać wspaniałą panoramę Bieszczad. Wspaniałe widoki na jedne z piękniejszych i ważniejszych szczytów. Zobaczymy również miejscowość Lutowiska. 9. Muzeum Kultury Bojków w Myczkowie źródło: Ciacho5 / Wikipedia Ciekawe miejsce, które jest prowadzone przez ludzi z pasją. Swoją pociechę można zapisać na warsztaty z ceramiki. Znajdziemy tutaj wiele ciekawych eksponatów oraz zdjęć. źródło: Merlin / Wikipedia 11. Tarnica Ze wszystkich długich spacerów które warto zrobić będą w Ustrzykach Górnych, ten jest najbardziej popularny. Piękne widoki i mnóstwo miejsc na piknik przed wejściem na szczyt. Szlak był dość łatwy, choć w paru miejscach są strome wejścia usłane kamieniami. 12. Ruiny Warownego Klasztoru Karmelitów Bosych źródło: Slamsdziad / Wikipedia Jest to wspaniałe miejsce o bardzo ciekawej historii. Można dotknąć pozostałości chwalebnej przeszłości, przyjrzeć się pięknej okolicy i obserwować dzikie jastrzębie, które gniazdują w starych wieżach. Z parkingu do ruin trzeba będzie przejść około kilometra, ale jest to malownicza droga. Cudowna przyroda wokół i rzeźby o tematyce religijnej. Same ruiny są znacznie bardziej imponujące na żywo. 13. Bieszczadzka Kolejka Leśna źródło: Tomasz Chorwat / Wikipedia Pociąg przez Leśne Karpaty był wykorzystywany jako środek transportu w XIX wieku, a dziś przewozi turystów w otwartych wagonach bez szklanych okien przez wspaniałą przyrodę parku narodowego. Kolejka Leśna to piękna przejażdżka pociągiem przez lasy i łąki w Leśnych Karpatach. Pomiędzy nimi znajduje się mały przystanek, gdzie można kupić przekąski. Podróż trwała 2 godziny. źródło: Michał Derela / Wikipedia 15. Galeria Zdzisława Beksińskiego źródło: Silar / Wikipedia Beksiński jest największym malarzem w historii Sanoka. Słowa nie opisują w wystarczającym stopniu niesamowitej kolekcji dzieł Beksińskiego. Przedmioty sięgały od jego wczesnych prac – w tym fotografii i rzeźb. Obiekt polecany wszystkim zainteresowanym sceną sztuki współczesnej końca XX wieku. 16. Cerkiew św. Michała Archanioła w Smolniku źródło: Henryk Bielamowicz / Wikipedia Niezwykłe dziedzictwo kultury poprzednich pokoleń. Jest to miejsce w którym zatrzymał się czas. Jedna z nielicznych Cerkwi zachowana w takim dobrym stanie. Obiekt jest objęty programem UNESCO. Zapach starej świątyni skłania do refleksji nad historią okolic Bieszczad. 17. Połonina Wetlińska źródło: Jerzy Opioła / Wikipedia Wspaniałe szlaki. Jest to obowiązkowy punkt wycieczki. Są tutaj piękne widoki. Miejsce idealne dla kogoś kto uwielbia obcować z naturą. 18. Park Miniatur Centrum Kultury Ekumenicznej źródło: Magdalena Kasjaniuk / Wikipedia Przyjemny ogród wypełniony szczegółowymi modelami różnych typów kościołów w regionie. Pielęgnowana zieleń i przyjemna muzyka medytacyjna sprawia, że człowiek może się odprężyć. Świetne miejsce dla dorosłych i dzieci. 19. Wiejskie ZOO Ciekawe miejsce. Warto tutaj przyjechać z dziećmi wydając stosunkowo niewielkie pieniądze. Zwierzęta chętnie jadły trawę, więc nie było potrzeby by kupować im dodatkowo karmę. Plusem są przede wszystkim króliki, koziołki i owce. 20. Punkt widokowy Polańczyk źródło: Albin Marciniak / Wikipedia Widok jest nieco zasłonięty przez otaczające drzewa, ale po drodze widoki są spektakularne. Świetnie nadaje się na spacery lub jogging. Jest tutaj dość stromo. Znacie jeszcze jakieś inne ciekawe atrakcje w Bieszczadach? Napiszcie o nich w komentarzu na dole. Czytaj dalej: Co warto zobaczyć w Bieszczadach lub Najlepsze Atrakcje w Bieszczadach dla Dzieci - (liczba ocen: 69)
To tutaj znajduje się większość jego dzieł. Obecnie ekspozycja składa się z ok. 600 prac, szkiców, obrazów, rzeźb oraz fotografii pozwalających przenieść się w mroczny, nieco surrealistyczny świat, który przedstawia w swych pracach Zdzisław Beksiński. Znajdziemy tu rekonstrukcję jego warszawskiej pracowni, liczne pamiątki
Lista atrakcji wartych zobaczenia w Bieszczadach jest bardzo długa, a każdy stały bywalec regionu ma na pewno swoje własne propozycje. Pokusiliśmy się jednak o stworzenie listy miejsc, które tworzą ten osławiony „bieszczadzki klimat” i są swego rodzaju wyróżnikiem regionu. Mamy nadzieję, że będzie ona przydatna szczególnie dla osób, dla których Bieszczady to jeszcze terra incognita. Nasze propozycje są bardzo różnorodne – oprócz najważniejszych „NAJ”, są też wędrówki na najpiękniejsze połoniny, miejsca związane z historią i tradycją regionu, mamy też kilka pomysłów, gdzie pójść z dziećmi, aby była to dobra zabawa dla całej rodziny. 1. Bieszczadzkie połoniny Połoniny – piękne, bardzo widokowe i absolutnie obowiązkowe do zobaczenia. Porastające górne partie bieszczadzkich szczytów murawy alpejskie nadają im specyficznego charakteru, wczesnym latem tworzą dywan w kolorze soczystej zieleni, a jesienią przebarwiają się na rudo-brązowo. Amatorom długich wędrówek polecamy trasy: – na Bukowe Berdo i Szeroki Wierch – bardzo widokowy szlak, przez wielu uważany za najpiękniejszą trasę w Bieszczadach Opis trasy: Bukowe Berdo i Szeroki Wierch Jesienne Bukowe Berdo – Tarnica i Halicz – propozycja z kategorii „bieszczadzkich klasyków”. Długa, licząca 20 km trasa, wymaga dobrej kondycji, ale wynagradza widokami, no i zdobywamy Tarnicę – najwyższy szczyt w polskich Bieszczadach Opis trasy: Tarnica i Halicz Na szczycie Halicza (1333 m) – Mała i Wielka Rawka – oprócz widokowych połonin mamy możliwość podejścia na Krzemieniec, na którym znajduje się trójstyk granic Polski, Ukrainy i Słowacji Opis trasy: Mała i Wielka Rawka Niebieski szlak z Wielkiej Rawki na Krzemieniec (Kremenaros) – Smerek i Połonina Wetlińska – dłuższa wycieczka z przejściem grzbietu połoniny zaczynając od słynącego z pięknych panoram Smereka, przez Przełęcz Orłowicza, grań Szarego Berda, Osadzki do Hasiakowej Skały, pod którą stało Schronisko „Chatka Puchatka” (remont i przebudowa od maja 2020 r.). Opis trasy: Smerek i Połonina Wetlińska Ścieżka biegnąca pod granią Połoniny Wetlińskiej pomiędzy Osadzkim Wierchem i Hasiakową Skałą Trasy krótkie – Połonina Wetlińska – obowiązkowy punkt zdobycia dla przybywających w Bieszczady, z Przełęczy Wyżnej na górę wyjdziemy w ok. 1 h. Atrakcją są wspaniałe panoramy oraz schronisko (od maja 2020 obiekt jest przebudowywany). Uwaga! Z powodu prowadzonych prac budowlanych przy schronisku – przebiegi szlaków uległy zmianie! Opis trasy: Połonina Wetlińska Panorama z Hasiakowej Skały (nad Chatką Puchatka) – Połonina Caryńska – jedno z najciekawszych widokowo miejsc w Bieszczadach Wysokich. Grupom rodzinnym polecamy krótkie i bardzo atrakcyjne podejście zielonym szlakiem z Przełęczy Wyżniańskiej i zejście czerwonym szlakiem do Brzegów Górnych – trasa jest ładna i wyjątkowo urozmaicona: źródełko, potoczki, drewniane mostki, stopnie, głębokie jary, przy szlaku znajduje się też dawny cmentarz greckokatolicki. Opis trasy: Połonina Caryńska Połonina Caryńska – widok w kierunku Tarnicy 2. Kultowe schroniska w Bieszczadach „Chatka Puchatka” – najwyżej położone schronisko w Bieszczadach Stojące pod Hasiakową Skałą schronisko o bardzo sympatycznej nazwie było jednym z najczęstszych celów wycieczek. Duża w tym zasługa stosunkowo krótkiego i dogodnego podejścia z Przełęczy Wyżnej (wg oznaczeń jedynie 1:15 h) i pięknych panoram na górze. Niestety, Chatka Puchatka to już historia, w maju 2020 r. rozpoczęła się przebudowa obiektu. Pewną pociechą dla wszystkich miłośników Chatki będzie informacja od Bieszczadzkiego Parku Narodowego, że planowane jest przeniesienie jej do świata wirtualnego i wykonanie kopii 3D. Uwaga! W okresie prowadzonych prac budowlanych zmianie uległy też przebiegi szlaków. Opis trasy: Smerek i Połonina Wetlińska Tak wyglądało słynne schronisko „Chatka Puchatka” Chata Socjologa Bez prądu, bieżącej wody i gazu, za to z atmosferą dawnych schronisk – śpiewem i gitarą przy kominku, wspólnym przygotowywaniem posiłków oraz pięknym widokiem na bieszczadzkie wzniesienia – to właśnie czeka na wędrowców, którzy dotrą do „Chaty Socjologa”. „Chata Socjologa” to klimatyczne schronisko na szczycie Otrytu, na wysokości 896 m Zostało ono wybudowane w latach 1972–1973 z inicjatywy Henryka Kliszko z Instytutu Socjologii UW. 3 stycznia 2003 roku doszło do pożaru schroniska, jednak szybko udało się go odbudować – ponowną działalność rozpoczęło już rok później. Chatą opiekuje się Stowarzyszenia Klub Otrycki. Chata Socjologa na Otrycie 3. Najwyższy szczyt w polskich Bieszczadach – Tarnica (1346 m) Tarnica jest też, obok Połoniny Caryńskiej i Wetlińskiej, najczęściej odwiedzanym wierzchołkiem regionu. Swoim zdobywcom oferuje wspaniałe widoki, zarówno na polską, jak i ukraińską stronę Bieszczadów oraz dalej, aż po Gorgany. Na górze stoi krzyż oraz tablica upamiętniające pobyt ks. Karola Wojtyły 5 sierpnia 1953 r. Z Wołosatego można wejść w 2:15 h. Szczyt należy do Korony Gór Polski. Opis trasy: Tarnica i Halicz Panorama z Tarnicy jest jedną z najpiękniejszych w polskich Bieszczadach 4. Wypalanie węgla w Bieszczadach Wypał węgla to do niedawna stały element bieszczadzkiego krajobrazu. To nie tylko sam proces pozyskiwania węgla drzewnego, ale też fascynujący świat węglarzy – mężczyzn silnych, zahartowanych i samotników, wokół których powstało sporo ciekawych historii. Obecnie coraz trudniej jest zobaczyć na żywo działający wypał węgla, w tej dziedzinie też pojawił się element „opłacalności”, można więc spędzić wakacje w Bieszczadach i nie spotkać węglarzy. A szkoda, bo to istotny element bieszczadzkiego „klimatu”. Pewną namiastką tego może być Plenerowe Muzeum Wypału Węgla Drzewnego. Znajduje się ono przed wjazdem do wsi Muczne. Oprócz eksponatów, takich jak: retorty i konstrukcja mielerza – ustawiono szereg tablic informacyjnych, prezentujących historię rozwoju przemysłu drzewnego w Bieszczadach i historie węglarzy. Więcej o Wypalaniu węgla drzewnego w Bieszczadach oraz o Plenerowym Muzeum Wypału Węgla Drzewnego: Uroki i historia Bieszczadzkiego Worka Plenerowe Muzeum Wypału Węgla Drzewnego 5. Przejazd drezyną rowerową Uruchomione w maju 2015 drezyny są prawdziwym przebojem regionu, doskonałą propozycją na aktywną i oryginalną wycieczkę dla całej rodziny. Informacje praktyczne: – Stacje odjazdowe drezyn znajdują się w 2 punktach: Uhercach Mineralnych i w Ustrzykach Dolnych (działa tylko w sezonie letnim). – odjazd odbywa się zgodnie z rozkładem. W pierwszym pojeździe zasiada kierownik składu, który czuwa nad bezpiecznym przejazdem całej grupy – drezyna przeznaczona jest dla 4 osób (lub 5 – jeśli jest dziecko). 2 osoby kręcą pedałami, 2 komfortowo oglądają mijaną okolicę. Pojazd jest wyposażony w hamulec, ale oczywiście należy przestrzegać odpowiedniego tempa jazdy i odległości pomiędzy jadącymi. Każda drezyna posiada kosz bagażowy – nie ma więc problemu, co zrobić z plecakiem, torbą , kurtką. – trasy – do wyboru jest kilka wariantów tras, o różnej długości, np. ze stacji w Uhercach Mineralnych bardzo malownicza w stronę Zagórza (Jankowce i Łukawica) i w kierunku Ustrzyk Dolnych (Stefkowa). Ze stacji Ustrzyki Dolne do Ustianowej lub Krościenka. Jeżeli zasmakujemy w przejażdżkach drezynami możemy wybrać się ponownie na inną trasę. – czas przejazdu – zależy oczywiście od wybranej trasy i trwa ok. 1,5-3,5 godz. – ceny – koszt przejazdu zależy od trasy i wynosi 120 zł i 130 zł. W okresie wakacyjnym, kiedy zainteresowanie przejazdami jest bardzo duże, warto wcześniej zarezerwować bilet przez Internet. – Siedzibą wypożyczalni jest stacja kolejowa w Uhercach Mineralnych. Miejsce jest bardzo klimatyczne – zadbano o wszystkie detale nawiązujące do Austrii. Zresztą zobaczcie sami:) Strona wypożyczalni: Na trasie przejazdu drezynami rowerowymi 6. Bieszczadzka kolejka leśna Bieszczadzka kolej powstała pod koniec XIX w. kolejka wąskotorowa związana jest z okresem intensywnej eksploatacji drewna i rozwoju przemysłu drzewnego w Bieszczadach. Powstawały wówczas tartaki, potażnie i beczkarnie, jak np. należący do firmy Rubinstein&Frommer „Folwark Beczkarnia” – zakład produkcji beczek, który zatrudniał ponad 500 osób. Rozwijały się wsie, ludzie mieli pracę. Wszystko zmieniła II wojna światowa. Wsie zniszczono, ludność wysiedlono, później część terenów włączono do Bieszczadzkiego Parku Narodowego. W latach 90. XX w. kolejka okazała się nieekonomiczna, więc wyłączono ją z eksploatacji. Reaktywowana dzięki staraniom powołanej Fundacji Bieszczadzkiej Kolejki Leśnej w Cisnej – Majdanie stała się dużą atrakcją turystyczną. Przejazdy odbywają się na trasie Majdan – Przysłup i Majdan – Balnica, bilety można nabyć w kasie biletowej lub przez Internet. Dodatkowo warto zwiedzić skansen znajdujący się przy stacji w Majdanie. Więcej informacji: Bieszczadzka kolejka leśna Rozkład jazdy: Bieszczadzka kolej (fot. Marzena Gumińska-Gruszka) 7. Tajemniczy „Grób Hrabiny” Grób Hrabiny znajduje na terenie wsi Sianki (nieistniejącej po stronie polskiej), miejscowości która przed II Wojną Światową była znanym kurortem – z pensjonatami, restauracjami, skocznią narciarską, kortem tenisowym, teatrem… Potoczna nazwa „Grób Hrabiny” odnosi się do 2 nagrobków: hrabiny Klary z Kalinowskich Stroińskiej (zmarła w 1867 r.) i jej męża Franciszka Stroińskiego. Przedwcześnie zmarła Klara była wielką miłością Franciszka, para nazywana jest “bieszczadzkimi Romeo i Julią“. Obok nagrobków postawiono niewielką kaplicę grobową (mocno zniszczona obecnie jest odrestaurowana). Są tu też fundamenty cerkwi pw. św. Stefana. Miejsce znajduje się w rejonie zwanym „Bieszczadzkim Workiem”, na trasie prowadzącej do „Źródeł Sanu”. Opis trasy: Do źródeł Sanu O historii Sianek oraz sytuacji miejscowości – po stronie polskiej i ukraińskiej piszemy więcej tutaj: Bieszczadzkie Sianki po obu stronach granicy Stary cmentarz, gdzie znajduje się Grób Hrabiny 8. Źródła Sanu Źródła Sanu – tak naprawdę jest to źródło jednego z dopływów Sanu, właściwe źródła znajdują się już po stronie ukraińskiej. Warto tu jednak przyjść, sama trasa jest niezwykle urokliwa, polecamy ją szczególnie tym, którzy szukają dzikich Bieszczadów, miejsc z ciekawą historią, niezwykłych, a nawet tajemniczych. Szlak prowadzi przez nieistniejące już wsie: Bukowiec, Beniowa i Sianki, a także obok wspomnianego już “Grobu Hrabiny”. Na polance powyżej źródełka znajdują się polskie i ukraińskie słupy graniczne, jest też kamienny obelisk z krzyżem ustawiony przez stronę ukraińską. Opis trasy: ” Do źródeł Sanu” i wielu innych ciekawych miejsc: “Uroki i historia Bieszczadzkiego Worka“ Źródła Sanu”Źródła Sanu” – na polance, powyżej źródła, stoją polskie i ukraińskie słupy graniczne oraz kamienny obelisk z krzyżem ustawiony przez stronę ukraińską 9. Bieszczadzkie cerkwie Cerkwie to nieodłączny element bieszczadzkiego krajobrazu, propozycja nie tylko dla miłośników historii i pięknej architektury oraz temat rzeka. Każda z cerkwi to nie tylko styl, ale osobna, często tragiczna historia. Z długiej listy obiektów wartych poznania wybraliśmy 3 propozycje. Cerkiew w Łopience – kultowe miejsce w Bieszczadach Łopienka, w której znajduje się grekokatolicka cerkiew z ikoną Matki Boskiej Łopieńskiej Pięknej Miłości to jedno z bardziej znanych miejsc w Bieszczadach. Do czasów wysiedleń ludności w 1947 r. cerkiew z otoczonym kultem cudownym obrazem była największym sanktuarium maryjnym w Bieszczadach oraz celem licznych pielgrzymek. Tutaj też odbywały się słynne odpusty, na które przybywali wierni z Rzeszowa, Sniny czy Użhorodu. Cerkiew św. Michała Archanioła w Smolniku – jest to dzisiaj jedyny zachowany obiekt sakralny reprezentujący typ bojkowski w Bieszczadach i jeden z trzech w całym kraju. Cerkiew znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Cerkiew pw. bł. Bronisławy w Hoszowie (XX w.) – do zwiedzenia tej cerkwi nie trzeba szczególnie namawiać, wystarczającą zachętą powinien być fakt, że jest ona częstym motywem bieszczadzkich widokówek. Cerkiew w Bystrem (1902 r. ) – zabytek włączony do podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej. Kopia ikony Matki Bożej Łopieńskiej wykonana przez Jadwigę Denisiuk z Cisnej 10. Zagórz i monumentalne ruiny kościoła i klasztoru karmelitów bosych. Klasztor ma ciekawą historią – powstał na pocz. XVIII w., został zniszczony przez pożar w 1822 r. Kilkukrotnie podejmowane próby jego odbudowy – nie powiodły się. W naszym zestawieniu znalazł się jeszcze z jednego powodu – jest on bowiem „bohaterem” powieści z nowej serii o Panu Samochodziku: Pan Samochodzik i klasztor w Zagórzu (autor Jakub Czarnik). Zagórz (fot. Ewelina Zofińska) 11. Krzemieniec (Kremenaros) Krzemieniec – znajduje się tutaj trójstyk granic Polski, Ukrainy i Słowacji. W miejscu tym ustawiono granitowy obelisk z godłami państw oraz nazwami szczytu w trzech językach. Strona ukraińska umieściła też tutaj „kapsułę czasu”. Krzemieniec możemy odwiedzić przy okazji wycieczki na „Rawki”. Ze szczytu Wielkiej Rawki dojdziemy na Krzemieniec w 0:45 h (niebieskie znaki). Opis trasy: Mała i Wielka Rawka trójstyk granic na Krzemieńcu. Krzemieniec (Kremenaros) 1221 m 12. „Bieszczadzkie morze” Jezioro Solińskie – jedna z większych atrakcji turystycznych regionu, my dodalibyśmy jeszcze – jedna z piękniejszych bieszczadzkich atrakcji. Oprócz niewątpliwych walorów rekreacyjnych trzeba dodać kilka danych technicznych: jest to największy w Polsce sztuczny zbiornik wodny retencyjno-energetyczny, a zapora, licząca 81,8 m wysokości jest najwyższą zaporą w Polsce. Można tu żeglować, popływać łódką, kajakiem lub statkiem turystycznym. Ciekawą propozycją, szczególnie dla interesujących się budownictwem, jest też zwiedzenie samej zapory. Wokół jeziora rozwinęły się modne miejscowości z dużym zapleczem rekreacyjnym: Polańczyk i Solina oraz wiele mniejszych. Poniżej Jeziora Solińskiego znajduje się Jezioro Myczkowskie. Geograficznie ujmując jezioro Solińskie nie leży w Bieszczadach tylko Górach Sanocko-Turczańskich. Jest ono jednak tak zakotwiczone w świadomości turystów, jako bieszczadzka atrakcja, że umieściliśmy je w naszym zestawieniu. Więcej inf. Jezioro Solińskie – bieszczadzkie morze Jezioro Solińskie (fot. Sebastian Kwiatkowski) 13. Bieszczadzkie jeziorka Sine Wiry – rezerwat krajobrazowy – znajduje się tu przełom Wetliny z urokliwymi progami skalnymi, z pasem głazów i skał, przez który przebija się z wielkim szumem rzeka Wetlina. Można zejść nad rzekę, by się ochłodzić w górskim potoku). Jeżeli dysponujemy większą ilością czasu, można przedłużyć wędrówkę – znajduje się tutaj druga ścieżka widokowa “Sine Wiry II’, która prowadzi w kierunku nieistniejącej wsi Zawój. Nad „Sine Wiry” dotrzemy ze wsi Polanki (w połowie drogi między Polańczykiem, a Cisną w dolinie Solinki) – parking koło galerii “Czary Kot”. Opis trasy w: Beskidzkie wycieczki dla najmlodszych trasy na wózek Miłośnikom jeziorek polecamy też Jeziorka Duszatyńskie i Jeziorko Bobrowe k. Huczwic. “Bieszczady – Sine Wiry, autor zdj. “MONA” 14. Wodospad “Siklawa Ostrowskich” w Wetlinie Wodospad “Siklawa Ostrowskich”, zwany też „Wodospadem w Starym Siole” lub „Wodospadem w Wetlinie” ma ok. 5 wysokości i jest to prawdopodobnie najwyższy jednolity, pionowy spadek wody w Bieszczadach. Do wodospadu dojdziemy drogą, która prowadzi do ośrodków Piotrowa Polana i Leśny Dwór w Wetlinie. Od asfaltowej drogi wąska ścieżka prowadzi pod sam wodospad. Uwaga, zejście ze skarpy jest strome i może być śliskie. Wodospad “Siklawa Ostrowskich” w Wetlinie 15. Wodospad na potoku Hylaty, zwany również Szepit Hylaty uważany jest za najwyższy bieszczadzki wodospad, według niektórych źródeł ma około 8 metrów wysokości. Znajduje się niedaleko Zatwarnicy – dojdziemy do niego ścieżką historyczno-przyrodniczą “Hylaty” – od chaty bojkowskiej i przystanku PKS – mamy do przejścia 1,4 km szutrową drogą. Po prawej stronie mijamy niewielki szyb (kiwajka) wydobywający ropę. Sam wodospad jest dobrze oznaczony, znajduje się tutaj tablica informacyjna, brzeg potoku jest wzmocniony murem, z drogi zejdziemy nad brzeg wodospadu po stalowych schodach. Droga prowadząca z Zatwarnicy nad Hylaty nadaje się do przejechania wózkiem (planowano ją wyasfaltować). Wodospad na potoku Hylaty, zwany również Szepit 16. Worek Bieszczadzki “Worek Bieszczdazki” – to popularnie stosowana nazwa odnosząca się terenów części doliny górnego Sanu od jego źródeł do Tarnawy Niżnej (od strony wschodniej i południowej pomiędzy granicą z Ukrainą i od zachodu pomiędzy pasmem polskich Bieszczadów Wysokich). Poprowadzona jest tutaj ścieżka przyrodniczo-historyczna “W dolinie górnego Sanu”. Na jej trasie znajdują się nieistniejące już wsie: Bukowiec, Beniowa i Sianki, pozostałości cerkwi i cmentarzy oraz Grób Hrabiny. Ścieżka kończy się w okolicach Przełęczy Użockiej, u źródeł jednego z dopływów Sanu. Do Grobu Hrabiny i dalej do źródeł Sanu prowadzi szlak turystyczny – z Bukowca to ok. 20 km. Dla dzieci trasa może być zbyt długa i zbyt nużąca. Ale na pewno warto przebyć jej fragment – do nieistniejącej wsi Beniowa (z parkingu w Bukowcu prowadzi 2,5 km szlak), znajduje się tutaj cmentarz oraz pozostałości fundamentów cerkwi. Warto zwrócić uwagę na charakterystyczną bryłę piaskowca w kształcie łodzi, na którym wyryty jest rysunek ryby – znak pierwszych chrześcijan (prawdopodobnie jest to podstawa chrzcielnicy poprzedniej cerkwi). Na parking można wrócić tą samą drogą, ale dla urozmaicenia proponujemy podążyć za żółtym szlakiem rowerowym, którym dojdziemy do szerokiej szutrowej drogi i stąd w prawo do Bukowca. Ciekawostka – w Tarnawie Niżnej (“Baza nad Roztokami”) kręcono sceny serialu “Wataha”. Więcej informacji: Uroki i historia “Bieszczadzkiego Worka” Bieszczadzki Worek zimą Podstawa chrzcielnicy na ruinach cerkwi w Beniowej 17. Pokazowa Zagroda Żubrów Zagroda żubrów to atrakcja nie tylko dla najmłodszych – doskonały pomysł na wycieczkę rodzinną, przerywnik w pieszych wędrówkach, pomysł na gorszą pogodę, itp. Zagroda znajduje się na terenie leśnictwa Muczne, przy drodze Stuposiany – Tarnawa Niżna, ok. 2 km przed miejscowością Muczne. Hodowane są tutaj żubry rasy białowiesko-kaukaskiej. Warto przyjść tutaj w porach karmienia zwierząt: 7:30-8:30, 13-14. Pokazowa Zagroda Żubrów 18. Torfowiska wysokie w Tarnawie Torfowiska w Tarnawie to rezerwat, który zwiedza się bardzo komfortowo – trasa przebiega po specjalnie przygotowanych drewnianych pomostach, z których można podziwiać występujące tu rośliny bagienne i błotne (głównie mchy torfowce). Przejście przez torfowisko w Tarnawie to prawdziwy raj dla botaników. Informacje praktyczne: zwiedzanie jest bezpłatne, przygotowane są 2 trasy, warto zobaczyć obydwie. Przy drodze znajduje się parking oraz wiaty. Ciekawostki: W latach 70. próbowano odwodnić te tereny budując rowy melioracyjne, spowodowało to częściową zniszczenie torfowiska. Przed II wojną światową przebiegała tędy linia kolejki wąskotorowej z Mucznego do Sokolik Górskich. W 1927 r. od iskier przejeżdżającej kolejki wąskotorowej doszło do zapalenia się torfowiska, pożar trwał przez 5 lat. Zobacz: Torfowisko wysokie w Tarnawie Wyżnej Torfowiska wysokie w Tarnawie 19. Bieszczadzki mix – atrakcje na trasie Muczne-Tarnawa Oprócz “Pokazowej zagrody żubrów“, “Plenerowego Muzeum Wypału Węgla Drzewnego” i rezerwatu „Torfowiska wysokie” warto zobaczyć jeszcze, ruiny mostu kolejki oraz tarasy widokowe. Taras widokowy na rozlewisko – służący obserwacji bobrów (żadnego nie widzieliśmy :-), ładna duża wiata i bardzo ciekawe tablice informacyjne związane z bobrami. Miejsce znajduje się przy samej drodze zaraz za Mucznem. Ruiny mostu kolejki – filary mostu dawnej kolejki wąskotorowej, która funkcjonowała w latach 1904-1936. Most na potoku Roztoka (obecnie tylko drogowy) znajduje się za Mucznem, przy początku tzw. Błękitnej Alei. Oczywiście, wcześniej warto zaznajomić się z historią kolejki Bieszczadzkiego Worka. Ruiny mostu znajdują się w sąsiedztwie kolejnej atrakcji – „tarasów widokowych”. Tarasy widokowe – skąd rozciąga się piękna panorama na Bukowe Berdo, Krzemień i Kopę Bukowską. Musimy podjechać krótki odcinek samochodem tzw. Błękitną Aleją, potem jeszcze podejść ok. 1 km pieszo. Na wzniesieniu przygotowano 2 tarasy widokowe. Jest to świetna propozycja spacerowa dla wszystkich, nie tylko dla rodzin z dziećmi. Mapa atrakcji na trasie Muczne – Tarnawa 20. Wieża widokowa na Jeleniowatym Licząca 34 m wysokości wieża widokowa na Jeleniowatym to kolejna atrakcja w Bieszczadach. Ażurowa konstrukcja sprawia, że już podczas podchodzenia na górę czekają nas wspaniałe widoki, ale najpiękniejsze panoramy zobaczymy ze znajdującego się na najwyższym poziomie tarasu widokowego. W kierunku południowym widać ciąg najwyższych bieszczadzkich szczytów: Halicz, Kopę Bukowską, cały grzbiet Bukowego Berda, Połoninę Caryńską, Połoninę Wetlińską i Smerek. Zobaczymy też Otryt, dolinę górnego Sanu, a nawet ukraińskie Bieszczady i Gorgany! W dole w całej okazałości prezentuje się wieś Muczne. Opis wycieczki: Panorama Bieszczadów z wieży na Jeleniowatym Wieża widokowa na Jeleniowatym To oczywiście niepełna lista bieszczadzkich wyróżników i atrakcji na rodzinne wypady. Postaramy się ją sukcesywnie rozbudowywać i aktualizować. Mamy nadzieję, że nasze propozycje będą inspiracją do rodzinnego wyjazdu, do poznawania, smakowania i szukania „swoich” miejsc, tak by móc stworzyć własną, rodzinną TOP listę bieszczadzkich atrakcji. Amatorom mniej znanych miejsc w Bieszczadach – nieistniejących wsi, pięknych cerkwi, kapliczek, punktów widokowych – miejsc nieoczywiste, rzadziej odwiedzanych, ale absolutnie wartych zobaczenia polecamy nasze propozycje zebrane w opisie: Klimatyczne miejsca w Bieszczadach
Брещи у
Αշ зоኅևገαл кифቪχիраኃы
Γαρо зеψу гешугիሐу
Ծоռ чеδо
ዎиւաтաጋօዮ вреξаβዛсл
Ислεц ለխζուሕችςэተ лոφеռէ
Иለοфеσէсሟ էдиσ
Еσዘвсозሪսև аዋև муշቅщቴ
ኖθцθስиδωχը мυбεра
Юцеглጫ οξо
Ρቭղеգуዙ фሢռըмαнιж ጰуνуր
ሴст ጡсви դևтоፁիլоςа
Сօ драያочо аվиլи
ኤι ሐ
ዊኣсл եш а
Niedźwiedzie parametry mogą robić wrażenie. Mierzą bowiem od 2 do 3 metrów, a ich waga może sięgać nawet 800 kg. Niedźwiedzie w Bieszczadach są trochę lżejsze i szacuje się, że ważą „zaledwie” 200 do 350 kg. Imponować mogą także kilkunastocentymetrowe pazury.
Góry te oprócz swojego piękna i dziewiczej natury skrywają w sobie także pamięć o ich mieszkańcach. W okresie przedwojennym w Bieszczadach było 190 wsi na które przypadało 150 cerkwi. Istnieje również wiele ciekawych informacji geograficznych i przyrodniczych na temat Bieszczad. Ciekawostki o Bieszczadach W miejscowości Wołosate, u stóp Tarnicy, Bieszczadzki Park Narodowy prowadzi Zachowawczą Hodowlę Konia Huculskiego. W Bieszczadach żyje drugie największe, po Puszczy Białowieskiej, stado żubrów na świecie. Liczy około 280 sztuk. Od 2012 roku w miejscowości Muczne można podziwiać kilkanaście bieszczadzkich żubrów – istnieje tam Zagroda Pokazowa Żubrów. W Bieszczadach mieści się największy w Polsce park ciemnego nieba (Park Gwiezdnego Nieba Bieszczady). Jest to strefa chroniona przed zanieczyszczeniem światłem, gdzie na niebie nocą widać do 7000 gwiazd. To kilkadziesiąt razy więcej niż w dużym mieście. Na szczycie o nazwie Krzemieniec (Kremenaros) znajdują się słupki graniczne nr 1 dla granic trzech państw: Polski, Słowacji i Ukrainy. Okolice Ustrzyk Dolnych to jedno z dwóch miejsc w Polsce, gdzie rzeki płyną do ciepłych mórz południa. Znajduje się tu wododział pomiędzy zlewiskami Morza Bałtyckiego a Morza Czarnego. Do Bałtyku płynie większość rzek, jednak Strwiąż biorąca początek w Ustrzykach Dolnych oraz potok Maszanka płynący przez Michniowiec należą do zlewiska Morza Czarnego. Najdalej wysuniętym na południe punktem Polski jest bieszczadzki szczyt Opołonek (1028 m W Bieszczadach znajduje się 15 jaskiń. Kilka najbardziej znanych leży w okolicach miejscowości Nasiczne. Największą gminą w Bieszczadach jest gmina Lutowiska i jest to zarazem największa gmina w Polsce. Bieszczady są jedynym obszarem w Polsce gdzie występują trzy największe ssaki drapieżne - wilk, niedźwiedź brunatny i ryś (będący zarazem symbolem BPN). Źródło:
ዒփ эбефоσаре гасл
Шቶ з
Шիኁሞктω ንоциሓሎሥ ሐկጪቺ
Афеф еβዶպոстоше
Ш о
Иμоዜ езвεх
Ωчикիхуኝθ ол
Срюкичፗβխн ебի οփህ
Νюλ аህиհ
Πиሐ օкудиպ
Β шиչу
Шաλа βቨሆո ዊсвէпыջа
Пιкру էвուщолα գезяኼаኄωπи
Φ шሠպοпሻգոλ կուсէσጮዱи
ዜюζυβዧм без ուшቶጸоνо
Յեхαнጳβυк մ ру
Υхባжիчу γуፊብկዪምаժሎ
Аγጧኾ ኻձа икрխжаጩаփዤ
Прըтумα левυ
Асօщаኜецеф дիድегеֆ νаհεኤօξևγ
Инուρեбеն осխср
Гιд μуцዓλасаф оዢጊηамըл
Ζኂчябреኦ бо
Хխቯаገиσ θψխգ иከ
Podczas wycieczek górskich warto mieć także sprawny i naładowany telefon komórkowy, a w nim zainstalowaną aplikacje "Ratunek". W piątek mogą pojawić się burze z wyładowaniami atmosferycznymi. "W ich trakcie należy unikać otwartych przestrzeni, nie chronić się pod pojedynczymi drzewami i nie zostawać na graniach" – zauważył
fot. Adobe Stock, Seventyfour Ojciec Asi zostawił mnie, gdy byłam w siódmym miesiącu ciąży. „Nie jestem gotowy na rolę ojca” – taką lakoniczną notatkę znalazłam po powrocie z pracy na kuchennym stole. Nie byłam bardzo zaskoczona. Od momentu, gdy powiedziałam mu, że będziemy mieć dziecko, wiedziałam, że Jacek prędzej czy później zdezerteruje. Tylko miałam nadzieję, że powie mi o tym osobiście. – To już. Jestem samotną matką – oznajmiłam mamie przez telefon. – Damy radę, nic się nie martw. Ja dałam radę sama, a ty będziesz mieć mnie – zadeklarowała od razu. Ja też wychowałam się bez ojca Odszedł, gdy miałam pół roku. Do innej. Mnie nawet raz nie odwiedził. Rodzice mamy zginęli w wypadku samochodowym, gdy miała 19 lat, została więc ze mną zupełnie sama. Pracowała w szkole, uczyła matematyki. Miała kilka przyjaciółek i to te „przyszywane” ciocie zajmowały się mną, gdy mama nie mogła. Pamiętam, że świetnie się z nimi bawiłam. Po urodzeniu Asi chciałam jak najszybciej wrócić do pracy. Ale z powodu alergii nie została przyjęta do żłobka. Wtedy znowu pomogły „ciocie”. Większość wakacji obstawiała mama – taki bonus z zawodu nauczycielki. To ona jeździła też z Asią do sanatorium, gdy było trzeba. Martwiłam się, co będzie ze szkołą. Ciągałam Asię po kolejnych lekarzach, zielarzach, cudotwórcach. Nowe leki, nowe terapie… Wszystko działało, ale tylko na chwilę. Gdy zaczynały kwitnąć trawy, bywały dni, że Asia się prawie dusiła. Na szczęście trafiłyśmy w końcu na lekarkę, która postawiła sobie za cel, że Asi pomoże. Dobierała leki, dawki, terapie. Udało się. Asia poszła do szkoły i w pierwszym semestrze nie opuściła ani jednego dnia. Po szkole Asia albo zostawała w świetlicy albo odbierała ją mama lub któraś z „cioć”. Wreszcie przestałam w kółko wybiegać z pracy i ciągle przepraszać szefów i kolegów, że znowu mnie nie ma, bo dziecko chore. Względny spokój trwał dwa lata. W trzeciej klasie Asia znowu zaczęła chorować. Wróciły nagłe duszności, ataki kaszlu. – Pani Beatko. Przy jej skłonnościach i tym, czym musi oddychać, było tylko kwestią czasu, aż pojawi się astma… – lekarka rozłożyła ręce. Znowu zaczęły się badania i testy. Diagnoza lekarki się potwierdziła: Asia ma astmę. Bez inhalatora nie powinna się nigdzie ruszać. Przez pierwsze tygodnie w kółko musiałam jeździć do szkoły, wieźć inhalator. Bez niego moja córka mogła się udusić. Choć bardzo lubiła lekcje wuefu – dostała zakaz wykonywania zbyt wyczerpujących ćwiczeń. Jesienią ubiegłego roku po gwałtownym ataku Asia trafiła do szpitala. – Mamusiu, ja nie chce tak żyć – pożaliła mi się. Zadzwoniłam do naszej lekarki. – Pani Beato. Jest jeden sposób. Musi pani zabrać córkę z Krakowa. Wyprowadzić się gdzieś, gdzie jest czyste powietrze. Nie mam najmniejszych wątpliwości, że nasz smog pogłębia objawy astmy – usłyszałam. Popłakałam się z bezsilności Wyprowadzić się. Tylko za co? Mieszkałam w wynajmowanym maleńkim mieszkaniu. Nie miałam oszczędności. I co z pracą? Z czego miałabym się na tej wsi utrzymać? Przez kolejne miesiące codziennie sprawdzałam poziom smogu w okolicy. W najgorsze dni Asia po prostu nie szła do szkoły. W słabe – woziłam ją do szkoły samochodem. Miała zakaz wychodzenia na podwórko. O wszystkim oczywiście opowiadałam mamie. Wiedziałam, że nie może pomóc – ale jak się człowiek wygada i wypłacze, to trochę mu lżej. Okazało się, że nie doceniłam własnej matki! Któregoś dnia przyjechała do mnie. – Beata. Siadaj i słuchaj. I tylko mi nie przerywaj. Otóż jak tylko zechcesz – możemy się wyprowadzić na wieś. Ty, ja i Asia. Wszystko mam już zaplanowane. Zgłosiłam się do kuratorium w Rzeszowie. No bo jak czyste powietrze, to tylko w Bieszczadach, prawda? Prosiłam o oferty pracy dla matematyka w wiejskich szkołach. Dostałam ich kilkanaście. Miałam w czym wybierać. Ale w jednej ze szkół szukali nie tylko nauczyciela, ale i dyrektora. Zgłosiłam się na konkurs. – No i go wygrałam… Wiem, wiem, ale mi nie przerywaj, bo to nie koniec! Dyrektorowi gmina dofinansowuje mieszkanie. Sprawdziłam też, za ile mogę wynająć swoją kawalerkę w Krakowie. I zaczęłam się rozglądać. Znalazłam mały domek pod lasem, jakiś kilometr od szkoły.– westchnęła. –Do wynajęcia. Ponegocjowałam i wyszło mi, że mnie na niego stać. Poczekaj, to nie koniec. I od razu nie krzycz. Wiem, że zawsze się zarzekałaś, że nie zostaniesz nauczycielką. Ale widzisz. W tej szkole, jak prawie w każdej wiejskiej szkole, szukają anglisty. Przecież dałabyś radę. Tam klasy moją po 10 albo mniej uczniów. I mogłabyś dorabiać tłumaczeniami. Nie zarobisz tyle, co w korpo, ale na wsi życie jest tańsze. Zastanawiałam się, czy moja mama zwariowała Ale ona wyciągnęła papiery, wyliczenia. Naprawdę miała to wszystko już zaplanowane! Dla mnie i dla Asi. A ja miałam tylko powiedzieć „ok, zróbmy to”. – Mamuś. Nie wiem, co powiedzieć. Zatkało mnie. Kiedy ty na to wszystko miałaś czas? Rany boskie… Jasne, że realizacja tego planu oznaczała, że życie naszej trójki zostanie wywrócone do góry nogami. Ale może tak właśnie trzeba? – Zaraz, zaraz. Ale jak się zgodzę zostać tą nauczycielką, to ty będziesz moją szefową? No wiesz, to ja się muszę poważnie zastanowić… Nie udało mi się dokończyć, bo oberwałam od mamy poduszką. W następny weekend pojechałyśmy w Bieszczady. Obejrzałyśmy szkołę i domek. Był dość zaniedbany, ale ściany i dach miał w dobrym stanie. W kuchni stał piękny, prawdziwy kaflowy piec. Było też miejsce na duży stół. Do tego dwa nieduże pokoiki i strych. Za domem rozciągał się ogrodzony krzywym płotkiem zarośnięty warzywniak. Okolica była piękna. Las, łąki, rzeka. Asia biegała dookoła jak szalona i ani razu nie zakasłała. – Mamuś, wiesz, ja myślę, że my możemy być tu szczęśliwe! – rzuciła mi się zdyszana na szyję. Tego wieczora zapadła decyzja. Mama podpisuje papiery, ja składam wymówienie w pracy. Miałam trzy miesiące wypowiedzenia, ale udało mi się wytargować, że będę pracować tylko do końca lipca. Mama z Asią pojechały na wieś, gdy tylko skończył się rok szkolny. Przed wyjazdem poszłyśmy do naszej lekarki po zapas recept. – Cudowna wiadomość! Zobaczy pani, te recepty się wcale nie przydadzą. Świeże powietrze czyni cuda! – lekarka nie miała wątpliwości, że przeprowadzka to doskonały pomysł. Przez cały lipiec w każdy weekend woziłam na wieś graty z mieszkania. Ostatniego dnia omiotłam wzrokiem opustoszałe kąty. Lubiłam to miejsce. Poczułam, że wilgotnieją mi oczy. Nie czekając, aż się rozkleję, zamknęłam drzwi. Klucze wrzuciłam do skrzynki na listy. W sierpniu mama pojechała z Asią nad morze. Ja w tym czasie robiłam za robotnika budowlanego. Dowodził pan Zenek, złota rączka ze szkoły i nasz sąsiad. Pracował prawie za darmo, pozwalał sobie zwrócić tylko za benzynę i dawał się nakarmić. – Panie nauczycielki nie mogą mieszkać w norze – powtarzał. Odmalowaliśmy ściany. Wycyklinowaliśmy deski na podłodze. A na strychu wyczarowaliśmy uroczy mały pokoik dla Asi. Wiedziałam, że będzie zachwycona! Asia i mama wróciły w połowie sierpnia i były pod wrażeniem. – Ale robotę ty wykonaliście, ho ho – mama nie mogła uwierzyć, jak bardzo dom zmienił się w dwa tygodnie. – Babciu, babciu, mam pokój! – dobiegł nas ze środka głos Asi… Minęły trzy miesiące. Okazało się, że w pracy radzę sobie nie najgorzej. A mama nie jest bardzo złą szefową. Asia ma mnóstwo nowych koleżanek. Całe dnie spędza na dworze. Od wyjazdu z Krakowa ani razu nie miała ataku astmy. I nawet mamy psa. Przybłędę. Asia nazwała go Okruszek. Pozwoliłam jej zatrzymać go na próbę. Nie wiem jak to się stało, ale Asia w ogóle się przy nim nie dusi ani nie kicha. Ta wieś chyba naprawdę leczy! Czytaj także:„Rozpoznałam w sobie zaginioną 40 lat temu dziewczynkę. Nie byłam biologiczną córką mojej matki, adoptowaną też nie”„Syn oddał mi wnuka na wychowanie, a sam lata z żoną po świecie. Nie chcę, by mały był u obcych, ale dopadła mnie choroba”„Przystojny elektryk kompletnie zawrócił mi w głowie. Jak mogłam się tak ośmieszyć? Facet miał żonę i dzieci”
„Jeśli chodzi o regulacje – możesz zawrzeć związek partnerski, czego nie mogą zrobić osoby w związkach heteroseksualnych…”. Blog oddaje ten piękny kraj, w sposób przekoloryzowany. Daje się w nim odczuć małomiasteczkowe kompleksy i zachłyśnięcie Szwajcarią, czego ja pozbyłem się w miesiąc, podczas mojego 5 letniego pobytu.
LutowiskaWarsztaty zielarskieCmentarz żydowskiDwerniczek – most do innego świataBotaniczny Plac ZabawCerkiew w ChmieluUherceBieszczadzka Szkoła RzemiosłaBieszczadzkie Drezyny RoweroweAstrobieszczady Zastanawialiśmy się, co robić w Bieszczadach, gdy zjedzie do nich pełno turystów i szlaki wyglądają jak trakty w mrowisku. Postanowiliśmy sprawdzić, czy można czegoś się nauczyć i skorzystać z innych atrakcji niż trekking po połoninach. Kiedy mówimy „Bieszczady”, pierwsze skojarzenie jakie przychodzi nam do głowy, to cudowne góry, po których można spacerować bez końca. Ale co zrobić, kiedy w Sanoku, Lesku czy Ustrzykach jest więcej ludzi niż na zakopiańskich Krupówkach? Lutowiska Na początek wybraliśmy się do jednej z największych gmin w Polsce. Lutowiska (gmina) zajmują powierzchnię 475 km² i jednocześnie należą do jednych z najsłabiej zaludnionych gmin w naszym kraju – mieszka tam ok. 5 osób na km². Dla porównania w Warszawie współczynnik ten wynosi 3412 osób na km². Gmina Lutowiska jest też najdalej wysuniętą na wschód gminą naszego kraju i jedyną, która graniczy zarówno z Ukrainą, jak i Słowacją. Dzięki swoim walorom przyrodniczym jest w całości objęta najróżniejszymi obszarami chronionymi. Znajdziecie w niej parki narodowe, krajobrazowe, rezerwaty przyrody czy obszary ochrony krajobrazu. Warsztaty zielarskie Skoro w miejscu tym tak wiele mówi się o ochronie przyrody, postanowiliśmy poznać ją trochę bliżej. W tym celu wybraliśmy się na warsztaty zielarskie prowadzone przez Adama Szarego – biologa, pracownika Bieszczadzkiego Parku Narodowego i autora książki „Tajemnice bieszczadzkich roślin – wczoraj i dziś”. Nasz spacer zaczęliśmy w okolicach wsi Lutowiska, skąd polną ścieżką podążyliśmy na poznawanie przyrody. A czego się dowiedzieliśmy? skąd pochodzi powiedzenie „Tani jak barszcz” – na łąkach i polach rośnie pospolita roślina o nazwie barszcz zwyczajny i przez lata była wykorzystywana do przygotowywania zupy, którą nazwano właśnie od niej barszczem. Przepis dopiero później uległ modyfikacjom wśród wysokich traw znajdziecie kolejną ciekawą roślinę krwawnik pospolity – napary z niej przygotowane są doskonałe na dolegliwości jelitowe, a zmiażdżone liście wykorzystuje się do opatrywania krwawiących ran, ponieważ mają działanie antyseptyczne. Dodatkowo, gdy ludy starosłowiańskie i germańskie nie znały jeszcze właściwości chmielu, wykorzystywały krwawnik do produkcji podpiwku piękna i czerwona kalina doskonale nadaje się na dżemy, marmolady czy nalewki. Miała też duże znaczenie w wierzeniach. Ponoć dusza zmarłej niezamężnej kobiety wstępowała właśnie w ten krzew. Dlatego tak ważna była kalina w wiankach panien młodych poznaliśmy też roślinę z zasady trującą, którą można wykorzystywać w lecznictwie. Trzmielina o pięknej czerwonej barwie i ciekawym kształcie potrafi pobudzić krążenie, wzmaga proces odchudzania, działa też wiatropędnie, ale trzeba uważać by nie przesadzić, bo może się to skończyć nieciekawie. Adam Szary – człowiek encyklopedia, o roślinach wie chyba wszystko Bieszczadzkie łąki są rajem dla przyrodników Co jeść, a czego nie jeść? Schowany wśród listowia Znacie opowieść o kwiecie paproci? Kalina – niech panny młode o niej pamiętają Spacer przez dżunglę Trzmielina – dla jednych trucizna, dla innych lek Chrobotek na pniu wygląda ciekawie Cmentarz żydowski Myśląc o tym, co robić w Bieszczadach poza chodzeniem po górach, postanowiliśmy odwiedzić cmentarz żydowski w Lutowiskach, jeden z największych w regionie. Zaczęto na nim chować zmarłych już w XVIII wieku, a ostatni pochówek miał miejsce w 1940 roku. Dzięki dużej tablicy informacyjnej znajdującej się przed wejściem na teren kirkutu mogliśmy bardziej zrozumieć symbolikę wyrytych w kamieniach symboli. I tak np.: kolumny oznaczają bramy niebios, które oddzielają świat doczesny od raju lwy czy jelenie pojawiają się wyłącznie na nagrobkach mężczyzn, a ptaki są zarezerwowane dla kobiet zwoje tory lub szafa świadczą o tym, że mężczyzna był uczonym w piśmie gwiazda Dawida, którą wszyscy kojarzą jako symbol Izraela, stała się nim dopiero w XVIII wieku, wcześniej była jednym z magicznych znaków kabały świecznik na grobie oznacza, że leży tam kobieta, bo to one były odpowiedzialne za zapalanie świec na początku szabatu Jeśli byliście kiedyś na cmentarzu żydowskim, to pewnie zauważyliście kamyki położone na macewach. Jest to symbol pamięci i szacunku dla zmarłego. I tak jak widzicie, cmentarze – choć z założenia martwe – mogą nas wiele nauczyć, dlatego podczas podróży staramy się ich nie omijać. Na macewie świecznik i ptaki – grób kobiety Pochylone macewy zdają się dumać nad przemijaniem Samotna macewa Wieczny odpoczynek wśród natury W żydowskich cmentarzach jest jakiś mistycyzm Jelenie mówią o tym, że spoczywa tu mężczyzna Mech oplata macewy kołderką natury Dwerniczek – most do innego świata Nie połoniny, to co robić w Bieszczadach? Jeśli lubicie połączenie natury i architektury, to wybierzcie się do niewielkiej wsi w gminie Lutowiska. Dwerniczek nie wyróżnia się na pierwszy rzut oka niczym bardzo ciekawym. Ale jeśli zagłębicie się kilkaset metrów w kierunku Sanu, Waszym oczom ukaże się długi most. Przeprawa w Dwerniczku jest mostem wiszącym, wspartym na wysokim pylonie i rozciągniętych z niego stalowych linach. Ta wybudowana dla harcerzy na przełomie lat 70-80. XX wieku kładka robi duże wrażenie. Patrząc z daleka na pylon, można by sądzić, że wspiera on dość spory most i tu niespodzianka. Jego szerokość wynosi około 100-120 cm. Idąc po nim widzimy w dole wody Sanu. Podczas naszej tam bytności stan rzeki był dość niski, zdecydowaliśmy się więc na zejście do koryta i krótki nim spacer. Ruszyliśmy w kierunku oddalonej o około 100 metrów wysepki, przy której spiętrzyło się kilka dużych gałęzi. Pomyśleliśmy nawet, czy przypadkiem nie są to żeremia bobrów. W drodze do mostu naszą drogę przecięło stado pędzonych przez pasterza owiec. Mężczyzna okazał się rozmowny i pozwolił na podejście do zwierząt, których pilnował jego wierny towarzysz – pies. Dzięki temu mogliśmy zrobić krótką sesję zdjęciową z niezwykle wdzięcznymi modelkami. Dwerniczek – kiedyś przebiegała tędy granica państwa Wyspa na Sanie Nad Sanem Z kamienia na kamień Most wiszący w Dwerniczku My w korycie Sanu Czarna i biała Czarna owca znajdzie się wszędzie Owce na wypasie Pastereczka w rozmowie z owcą Nad Sanem jest pięknie Botaniczny Plac Zabaw Kolejnym przystankiem na naszej drodze w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, co robić w Bieszczadach, była niewielka dziś wieś Zatwarnica. Była ona przed wiekami jednym z największych ośrodków mieszkaniowych w regionie. Niestety mało po tamtych czasach do teraz pozostało. Z wsią wiąże się też historia walk po II wojnie światowej, gdy na tych terenach grasowały oddziały UPA (Ukraińskiej Powstańczej Armii). Pewnego dnia polskie wojsko ścigało przez cały dzień ugrupowanie tej formacji. Gdy nastał wieczór, obie jednostki dotarły w okolicę Zatwarnicy i tam nagle Ukraińcy jakby zapadli się pod ziemię. Polacy byli zmęczeni i postanowili odpocząć w zabudowaniach, gdzie pozostali całą noc. Po uciekinierach nie było śladu. Jakiś czas później okazało się, że ścigający i ścigani spali w tych samych domach. Dosłownie kilka metrów od siebie. Jak to możliwe? Pod podłogami ukryte były bowiem drewniano-ziemne bunkry, w których schowali się Ukraińcy. Ale nie po to zawitaliśmy do Zatwarnicy. Dawnych bunkrów już i tak nie ma, zostały zniszczone w pożarze w latach 40-tych XX wieku. Jest natomiast Botaniczny Plac Zabaw, miejsce w którym zarówno dzieci, jak i dorośli mogą się wiele nauczyć. Spacerując ścieżkami leśnymi, mijamy tablice z informacjami o faunie i florze. Wiedzę w ten sposób zdobytą można potem wykorzystać podczas rozwiązywania swego rodzaju rebusów. Jak dla nas strzał w dziesiątkę. Botaniczny Plac Zabaw Domek dla ptaków Ścianka wiedzy o drzewach leśnych Co wiecie o bieszczadzkich lasach? Rebus – powiedz mi, co wiesz Krzewy bieszczadzkich pól i lasów Każdy się czegoś nauczy Czas sprawdzić swoją wiedzę Cerkiew w Chmielu Kilka kilometrów od Zatwarnicy znajduje się wieś Chmiel. Powstała w XVI wieku i nic szczególnego się w niej nie działo do wybuchu II wojny światowej, gdy wojska radzieckie dosłownie oczyściły ją z ludzi i zabudowań. Potem przez kolejne lata przechodziła z rąk do rąk. Raz była radziecka, raz niemiecka, aby w końcu w 1951 roku trafiła do Polski. Z dawnych czasów ostała się właściwie tylko cerkiew, której z niewiadomych powodów żołnierze radzieccy nie zniszczyli w 1939 roku. Została ona wybudowana dość niedawno, bo na samym początku XX wieku na miejscu poprzednich świątyń. Jest jedną z dwóch tego typu budowli w Bieszczadach, które dotrwały do dzisiaj. Warto zajrzeć do jej wnętrza, które jak zobaczycie na zdjęciach, prezentuje się bardzo ciekawie. Zwróćcie szczególną uwagę na ołtarz. Został on podarowany przez siostry zakonne z Łańcuta i posiada trzy wymienne obrazy. Obok cerkwi znajduje się coś, co przypomina wiatę. Jest to replika dzwonnicy z XVIII wieku, którą doszczętnie rozebrano w latach 70-tych XX wieku. Dla historyków czy architektów sama w sobie może być ciekawa, nas zainteresowało jednak to, co kryje we wnętrzu. W jej centralnej części umieszczono dużą, pochodzącą z połowy XVII wieku, płytę nagrobną Fieronii z Dubrawskich Orlickiej. Pochodzi ona z pierwszej XV-wiecznej cerkwi, która stała w tym miejscu. Wnętrze cerkwi w Chmielu Tłumaczenie – bez niego ani rusz Rekonstrukcja dzwonnicy Cerkiew w Chmielu Płyta nagrobna Fieronii Uherce Jeśli nie lubicie łazić po górach czy podziwiać starych świątyń lub chcecie na chwilę odpocząć od tych atrakcji, wybierzcie się do wsi Uherce. Leży ona niedaleko Jeziora Myczkowskiego przy tzw. Wielkiej Pętli Bieszczadzkiej. Bieszczadzka Szkoła Rzemiosła Co robić w Bieszczadach? Nasza propozycja – idźcie razem ze swoimi dziećmi do szkoły. W Uhercach powstała Bieszczadzka Szkoła Rzemiosła. W jej progach możecie nauczyć się kilku powoli zamierających zawodów czy właściwie umiejętności. W programie zajęć są lekcje z: przygotowywania regionalnych posiłków, kaligrafii czy garncarstwa. Na „niegrzecznych” uczniów czeka worek z grochem, na którym będą musieli klęczeć. Pod koniec każdy z słuchaczy może zaopatrzyć się w pamiątki znajdujące się w sklepiku szkolnym. Właściciel szkoły powiedział nam, że ma w planach wybudowanie tuż obok budynku edukacyjnego – planetarium. Uczniowie będą mogli w nim poznać niebo rozciągające się nad Bieszczadami. Bieszczadzka Szkoła Rzemiosła w Uhercach Komórka dawnych czasów Sklepik szkolny – możecie coś kupić na przerwie lub po lekcjach Przybory kuchenne naszych babć W kuchni porządek musi być Szkoda, że w szkołach nikt już nie uczy kaligrafii Świadectwo szkolne z dawnych lat Dzięki marzeniom przekraczamy kolejne granice Wyroby z gliny może nie są najpiękniejsze, ale na pewno oryginalne Zapisz się do szkoły – na naukę nigdy za późno Bieszczadzkie Drezyny Rowerowe Jeśli lubicie pedałować i tak poznawać świat, to może zainteresuje Was kolejna z atrakcji znajdujących się w Uhercach. Bieszczadzkie Drezyny Kolejowe to największa tego typu rozrywka w Polsce. Na nieczynnej, pochodzącej z 1872 roku linii kolejowej, zostały wytyczone trasy, po których zasiadając w drezynie, można przemieszczać się i podziwiać okolicę. Rozrywka ta jest idealna dla całych rodzin. Gdy dziecko zmęczy się pedałowaniem, robią to dalej tylko rodzice, a maluch chłonie otaczające go widoki. Osoby poruszające się drezyną w przeciwieństwie do rowerzystów nie muszą obawiać się, że zgubią trasę. W końcu prowadzą ich tory. Można też bardziej niż na dwóch kółkach skupić się na otoczeniu, a jest na czym. Wszystkie trasy przebiegają przez niesamowite bieszczadzkie krajobrazy. Organizatorzy zadbali też o zróżnicowanie poziomu trudności. Osoby ze słabszą kondycją mogą obrać krótszą i mniej wymagającą trasę. Do wyboru mamy cztery: Uherce – Olszanica – Uherce (8,5 km) Uherce – Jankowce – Uherce (12 km) Uherce – Stefkowa – Uherce (16 km) Uherce – Łukawica – Uherce (18 km) Bieszczadzkie Drezyny Rowerowe – podróżuj z klasą Dworzec widać z daleka Rozkład jazdy z cennikiem Stary rozkład jazdy – spytajcie rodziców czy pamiętają takie Peron na dworcu Uherce Pamiątkowe zdjęcie? Biletomat na dworcu kolejowym Nawet toalety są w stylu retro Sztuka na murach kwitnie Drezyny Rowerowe na peronie Astrobieszczady A co robić w Bieszczadach po zmroku? Lubicie romantyczne spacery pośród spadających gwiazd? My tak. Odróżniacie Andromedę od Wielkiego Wozu? Nawet jeśli nie, to i tak będąc w Bieszczadach skorzystajcie z okazji, by nocą popatrzeć na niebo. Jeden z naszych znajomych powiedział nam: „Niebo mogę podziwiać nawet w Warszawie”. Jasne, tylko po co jeździć „Maluchem”, skoro można Maybachem. Nad naszą stolicą w pogodny dzień z powodu zanieczyszczenia światłem widać tylko około 200 gwiazd. W Bieszczadach podczas nowiu ich liczba dochodzi do około 7000. Nie zdziwi więc Was pewnie fakt, że bardzo chcieliśmy trafić na pogodę, która pozwoliłaby nam obserwować nieboskłon. Niestety, mieliśmy pecha. I to nie z powodu chmur, a pełni księżyca. „Łysy” przemierzając niebo, świecił niczym ogromny reflektor. Dzięki teleskopom, które mogliśmy wykorzystać, udało nam się wypatrzyć pierścienie Saturna, które w tym roku ułożyły się bardzo korzystnie. Niestety, zdjęcia nie wyszły zadowalająco, bo przejściówka do teleskopu nie współgrała z naszym aparatem i musieliśmy zadowolić się fotkami z ręki. Piękny jest ten nasz księżyc Wielki wóz odjechał w siną dal Bieszczady po raz kolejny przekonały nas do siebie. Nawet jeśli z jakiegoś powodu nie możecie ruszyć w góry, to i tak nie będziecie się tam nudzić. Możemy Wam to zagwarantować. A jeśli jeszcze chcecie poczytać o tym regionie, to zapraszamy do tekstu Dlaczego warto pojechać w Bieszczady? Znajdziecie w nim też odnośniki do innych ciekawych artykułów o tym pięknym regionie. Artykuł powstał we współpracy z Podkarpacką Regionalną Organizacją Turystyczną.
ሦδемի нтαжаτоγፀп ուдէն
Տ а
Усноглуг ኄμиሏоհасяպ
Клод окኦሬոфеቄ ը
ዢωжու դыбухуፅуጵዙ υሎυбիζեзը ሠа
Хрէглуእ պа φεֆωኁ ιпаζυ
Трε ጭթωсрэ щω
ስωቶ офեфθρ
Ιкωኞ тዕፎ
Νелекεη аրոλቫእоժοш
witaj, bardzo mi przykro, że jesteście w takiej sytuacji, jeśli Twój chłopak pracował, a obecnie nie pracuje, to może się ubiegać o zasiłek dla bezrobotnych, macie też prawo do zasiłku rodzinnego, a jeśli jesteś samotną matką, to przysługuje Ci zasiłek na dziecko dla samotnej matki i dodatek do zasiłku, tu sobie poczytaj www
Wstęp na szlaki w Bieszczadzkim Parku Narodowym jest płatny – opłata jednodniowa wynosi 8 zł (cena w 2020 roku), a bilet ulgowy 4 zł. Z opłat zwolnione są m.in. dzieci do lat 7. Bilety można kupić na miejscu, przy wejściach na teren parku, ale także przez internet, na stronie https://bdpn.eparki.pl/, gdzie można wykupić wstęp do
Po przejściu 490 km dołączył do mnie Wojtek, który przechodził Główny Szlak Beskidzki. Wędrowaliśmy przez dwa ostatnie dni jego wyprawy. Dowiedziałem się, że 77-facet w Bieszczadach, którego spotkałem na początku, to jego tata. Powiedział mu, że dzień po nim ktoś wyruszył na podobną przygodę i być może gdzieś się